[Kalemzede]

Muhtelif fikir çevrelerinde Yavuz’un Kürtleri katliama tabi tuttuğu ve hatta onlar hakkında ağza alınmayacak ifadelerle dolu olan bir dörtlüğü olduğu ileri sürülmektedir. Bu doğru mudur? Elbetteki bu iddianın tam tersi doğrudur. Bunu şöyle açıklayabiliriz. Şöyleki
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Yavuz olmasaydı
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bugün Doğu Anadolu’daki ehl-i sünnet olan Kürtler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Şî’a’nın tasallutu altında olurlardı. Osmanlı Devleti'nin Doğu Anadolu ile alakası
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
XV. yüzyıla kadar uzanır. Ancak bölgenin Osmanlı Devleti’ne ilhakı veya daha doğru bir tabirle iltihakı
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
1514'de kazanılan Çaldıran Zaferi’nden sonradır.

Bilindiği gibi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Şah İsmail
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İran'da kısa bir zamanda Safevî Devletini kurmuş ve Doğuda hem Osmanlı Devleti için ve hem de âlem-i İslâm'ın birlik ve beraberliği için
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hem siyasî ve hem de dinî açıdan tehlike arz eder hale gelmiştir. Şehzâde Selim
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu iki yönlü tehlikeyi henüz Trabzon Sancakbeyi iken fark etmiş ve babasını İstanbul'da ikaz dahi eylemişti. Fakat
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
II. Bâyezid
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
tedbir alamamanın yanında
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Şi’îlerin tahrikiyle çıkarılan Şah Kulı isyanını da önleyememişti. Anadolu'yu Şiîleştirme hedefini güden ve her geçen gün bu hedefine daha da yaklaşan Şah İsmail
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bir türlü durdurulamıyordu.

Nihâyet Yavuz Sultân Selim Padişah olunca
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
şuurlu âlim İbn-i Kemal'in de yerinde ikazlarıyla
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hem İslâm birliğini bozan ve hem de Doğudaki Sünnî Kürt ve Türkmen aşiretlerini rahatsız eden Safevî tehlikesini bertaraf etmeye azmetti. Allah'ın yardımıyla 1514 tarihinde kazanılan Çaldıran Zaferi ile
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Şah İsmail'in Anadolu üzerindeki siyasî ve dinî emellerine son verildi. Bu mühim zaferin kazanılmasında tamamen Sünnî olan ve gazada Yavuz Selim'in yanında yer alan Sünnî Kürt ve Türkmen aşiret beylerinin de büyük rolü vardı. Anadolu'nun ve hatta Musul ve Kerkük civarının da Osmanlı Devleti’ne katılması gerekiyordu. Bu iş nasıl yapılmalıydı? Kılıçla ve savaş yoluyla bu mümkün değildi. Zira bunlar da hem Müslüman ve hem de ehl-i sünnet vel-cemaat idiler. Bununla beraber
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu bölgenin kendi başına kalması
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hem mahallî halkın güvenliği açısından tehlikeli ve hem de Osmanlı Devleti'nin de Müslüman bir ülke olması; İslâm'ın kahramanca müdafaasını yapan böyle bir devlete itaat etmenin siyasî ve hukukî açıdan bir farklılık meydana getirmeyeceği ve hem de İslâm birliğinin teşekkülü gibi gayelerle münferiden hareket edilemeyeceği ortadadır.
İşte bu hakikatı idrâk eden Kürt ve Türkmen Beyleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
istimâlet ile yani kendi meyil ve arzuları ile
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti'ne itaat etmenin zaruretini anlamışlardır. Büyük âlim İdris-i Bitlisî tarafından Padişah'a yapılan telkinler neticesinde
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Doğu ve Güneydoğu bölgesinin tamamı
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bir iki ay içinde Osmanlı Devleti’ne iltihâk etmişti.

Osmanlı Devleti'nin değişmeyen siyâsetinin kaynağı ve dayandığı hukukî temeli
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İslâmiyetin getirdiği hükümlerdi. Osmanlı Devleti
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Kur’ân
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
sünnet
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
icmâ’ ve kıyas yoluyla vaz’ edilen hukukî hükümler yanında
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İslâm hukukunun müsaade ettiği ölçüde her mahallin örf ve âdetlerine de hürmet gösteriyordu. Bu sebeple
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti’ne tâbi’ olan bir Müslüman beylik
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
dâhilde ve hâriçte
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
farklı bir sistemle karşılaşmıyordu. Mesela
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Doğudaki Kürt ve Türkmen Aşiretleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti’ne iltihak etmekle bir şey kaybetmemişlerdi; belki kazanmışlardı. İşte Osmanlıya bağlılığın sırrı burada yatıyordu.

Daha önce de izah ettiğimiz gibi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti sahip olduğu topraklar üzerinde
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ırka ve maddî sömürüye dayanan bir ayırıma gitmiyordu. Zira topraklarının dahilinde bulunan her yer dâr’ül-İslâm sayılıyor ve bütün Müslüman ahali de bu ülkenin aslî vatandaşı kabul ediliyordu. Zaten Osmanlıyı Avrupa'dan ayıran en önemli hususiyet de buydu. Osmanlı topraklarında yaşayan insanların arasında düşünülebilecek en önemli farklılıklar
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bazı örf âdetlere münhasırdı. Rengi ve şekli farklı olsa da
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bütün Müslüman Osmanlı ahalisi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
yemede
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
içmede ve hatta giymede dahi aynı dinin esaslarına tabi’ oldukları için
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
aralarında ihtilafa vesile olacak ciddî bir şey mevcut değildi. Mesela
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Müslüman Türklerle Kürtler arasında mevcut olan bazı ufak ve önemsiz farklılıklar dışında
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
aralarında dinî
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ahlakî
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
kültürel ve coğrafî çok büyük azamî müşterekler vardı. Bu sebeple de
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Doğu Anadolu'nun siyasî
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
dinî
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
kültürel ve idarî bütünlüğünü bozmak ve parçalamak maksadıyla içerde ve dışarıda yapılan faaliyetlerin
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bölge halkı arasında müessir olması çok zordu.

Çaldıran Zaferini takip eden 1516 yılında
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Yavuz Sultân Selim
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
kendisine Doğu Anadolu'nun fethedilmesini tavsiye eden meşhur âlim ve tarihçi İdris-i Bitlisî'ye
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Doğu ve Güneydoğu bölgelerinin Osmanlı Devleti'ne ilhâkı için vazife veriyordu. Böylesine ehemmiyetli bir zamanda İslâm birliğinin zaruretine inanan başta Bitlis Hâkimi Şerefüddin Bey
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hizan Meliki Emir Davud
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hısn-ı Keyfâ Emiri Eyyubîlerden II. Halil
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İmâdiye Hâkimi Sultân Hüseyin olmak üzere 25-30 tane Kürt beyi (ümerây-ı ekrâd)
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti'ne itaat arzularını padişaha iletmişlerdi. Şah İsmail'in Diyarbakır muhasarası için gönderdiği orduyu on bin kişilik İdris-i Bitlisî kumandasındaki gönüllü birliklerle hezimete uğratan aynı beyler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu hâdiseden önce Şi’îlerin Diyarbekir'i muhasara altına almaları üzerine
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Yavuz Sultân Selim'e tarihçe müsellem olan tarihî arîzayı
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
yardım talep etmek ve Osmanlı Devleti'ne itaat etmeden huzur bulamayacaklarını ifade etmek gayesiyle göndermişlerdir.

“Can ü gönülden İslâm Sultânı’na bî’at eyledik
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İlhâdları zâhir olan Kızılbaşlar’dan teberri eyledik. Kızılbaşların neşrettiği dalalet ve bid’atleri kaldırdık ve ehl-i sünnet mezhebi ve Şafi’î mezhebini icra eyledik. İslâm Sultânı’nın namı ile şeref bulduk ve hutbelerde dört halifenin ismini yâda başladık. Cihada gayret gösterdik ve İslâm Padişahı’nın yollarını bekledik.
Bu muhlis ve size itaat eden bendelere yardım edesiniz. Bizim beldelerimiz Kızılbaş diyarına yakındır
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
komşudur ve hatta karışıktır. Nice yıllar bu mülhidler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bizim evlerimizi yıkmışlar ve bizimle savaşmışlardır. Sadece İslâm Sultânı’na muhabbet üzere olduğumuz için
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu inancı saf insanları o zâlimlerin zulümlerinden kurtarmayı merhametinizden bekliyoruz. Sizin inâyetleriniz olmazsa
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
biz kendi başımıza müstakil olarak bunlara karşı çıkamayız. Zira Kürtler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ayrı ayrı kabile ve aşiret tarzında yaşamaktadırlar. Sadece Allah'ı bir bilip Muhammed ümmeti olduğumuzda ittifak halindeyiz. Diğer hususlarda birbirimize uymamız mümkün değildir. Sünnetullah bizde böyle cârî olmuşdur.”

Bu mektûb üzerine Konya Beylerbeyisi Hüsrev Paşa kumandasında ve İdris-i Bitlisî'nin manevî yardımlarıyla toplanan on bin kişilik gönüllüler ordusu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Şah İsmail'in Diyarbekir'i muhasara altına alan ordularını tarumâr eylemiştir. XX. asrın İdris-i Bitlisî'si olan Bediüzzaman 1910'larda Osmanlı Devleti'ne karşı isyan etmek isteyen Kürt aşiret reislerine hitaben diyor:

“Altı yüz seneden beri tevhid bayrağını umum âleme karşı yücelten ve millî âdetlerini terk ederek ihtiyarlanan bizim şanlı Türk pederlerimize
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
kuvvet ve cesaretimizi hediye edelim. Ona bedel
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
onların akıl ve ma’rifetinden istifade edeceğiz ve asaletimizi de göstereceğiz. Elhâsıl
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Türkler bizim aklımız
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
biz onların kuvveti; hep beraber bir iyi insan oluruz. Dik başlılık etmeyeceğiz ve kendi başına hareket yapmayacağız. Bu azmimizle başka milletlere ibret dersi vereceğiz. İyi evlâd böyle olur... İttifakta kuvvet var
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ittihâdda hayat var
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
uhuvvette saadet var
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hükümete itaatte selâmet var. İttihâdın sağlam ipine ve muhabbet şeridine sarılmak zaruridir.”
Diyarbekir'in Safevî Devleti'nden alınmasından sonra Kürt Beyleri arasındaki gayretlerini sürdüren büyük âlim İdris-i Bitlisî
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu faaliyetlerinin neticesinde kısa zamanda Doğu ve Güneydoğudaki Kürt ve Türkmen Beylerinin Osmanlı Devleti'ne itaatlerini temin eylemiştir.

İdris-i Bitlisî vasıtasıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin kısa bir zaman içinde ve hem de yerli beğlerin istek ve arzularıyla Osmanlı Devleti'ne ilhak edildiğinin haberini alan Yavuz Sultân Selim
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu büyük âlimi taltif etmek üzere kendisine bir ferman gönderir. Mektubunun başında Diyarbekir Vilâyeti’nin sulh ile ve istimâlet yolu ile fethine vesile olduğu için İdris-i Bitlisî'ye teşekkür eder. Sonra da manevi takdirleri yanında ona gönderdiği bazı maddî hediyeleri zikreder. Osmanlı Devleti'ne kendi arzularıyla tâbi olan beylerin ve bunlara bağlı olan sancakların mikdarlarını ve tahrîrî bilgileri hazırlamasını emreder. Diyarbekir Beylerbeyi Bıyıklı Mehmed Paşa'ya beyaz hükm-i şerifler gönderdiğini ve Osmanlı Devleti'ne bundan sonra da tâbi olacak olan bey olursa
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
gönderilen tuğralı beyaz kâğıtlar kullanılarak onlara berâtlarının yazılmasını emreder. Yani bugünün vilâyetleri ve hatta devletleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
kendi arzu ve istekleriyle ve hem de birer mektup ile Osmanlı Devleti'ne bağlanmaktadır. Devlete bağlanan beyler arasında ihtilaf ve ihtilal vuku bulmaması için gereken tedbirlerin alınmasını ve in’âm ve ihsanların da ona göre yapılmasını ister.

Mektubun sonuna doğru
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Anadolu'yu Şi’îleştirmek isteyen Şah İsmail'in kendisine elçiler gönderdiğini
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bin bir türlü yağcılıklar yapıp sulh istediğini
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
ancak onun sözlerine ve ıslah olduğuna inanılmaması icab ettiğini belirterek gerekli tedbirlerin ihmal edilmemesini emretmektedir.

Bu gayretlerin neticesinde
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
yıllar sürecek harplerle elde edilemeyecek zaferlere ulaşıldı. Şark diye adlandırabileceğimiz ve bugün Doğu Anadolu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Güneydoğu Anadolu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Musul ve Kerkük'den itibâren Kuzey Irak ve Haleb'i de içine alan Kuzey Suriye bölgelerinde yaşayan çok sayıda Arap
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Türkmen ve Kürt aşiretleri Osmanlı Devleti'ne iltihâk eylemiştir. Bu iltihâklardan bazılarını beraber görelim:

1) Kürt ve Türkmen beylerinden istimâlet ile kendi meyil ve arzuları ile itaat eden 25'den fazla aşiretten ve reislerinden bazıları şunlardır: Bitlis Hâkimi Emir Şerefüddin; Hizan Meliki Emir Davud; Hısn-ı Keyfâ Emîri Melik Halid; İmadiye Hâkimi Sultân Hüseyin; Cezire Hâkimi Şah Ali Bey; Çemişgezek Hâkimi Melik Halil; Pertek Hâkimi Kasım Bey.... Ayrıca Suran
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Urmiye
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Atak
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Cizre
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Eğil
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Garzan
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Palu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Siirt
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Meyyafarakin
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Sason
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Sincar
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Çermik
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Malatya
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Urfa
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Besni
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Harput
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Mardin ve benzeri yerlerdeki aşiretler de arka arkaya Osmanlı Devleti'ne iltihâk etmişlerdir.

2) Kürt ve Türkmen aşiretleri gibi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
güneyde yer alan Arap aşiretleri de yine kendi irâdeleriyle Osmanlı Devleti'ne iltihâk etmişlerdir. Aralarında İbn-i Harkuş
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
İbn-i Said
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Benî İbrahim
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Benî Sâyim
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Benî Atâ aşiretleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Safed ve Gazze şeyhleri ile Haleb ileri gelenlerinin bulunduğu seçkin bir temsilciler heyetinin Yavuz'a takdim ettikleri ve aslı Topkapı Sarayı’nda bulunan şu itâ'at mektubu çok manidardır:
“Bizler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
canlarımız
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
mallarımız
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
iyâlimiz ve dinimizin emniyeti için size itaati arzuluyoruz. İslâmı tatbik ve adâleti te’sis için sizin hâkimiyetinizi zaruri görüyoruz “.[1]

Yavuz Sultân Selim ve Kürtler konusunda ileri sürülen önemli fikirlerden biri de Yavuz Sultan Selim’in Doğuda bağımsız bazı küçük Kürt devletlerine müsaade ettiği ve asırlarca bu devletlerin varlığını sürdürdüğü iddiasıdır. Bu konuyu da önce Osmanlı Devleti’nin Doğuda kurduğu idare tarzı nasıldı onu kısaca açıkladıktan sonra
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu iddiaların doğru olup olmadığına işaret edelim. Esasen bu iddiaların da Osmanlı Devlet teşkilâtını bilmemekten ve konu ile ilgili bazı belgeleri yanlış yorumlamaktan kaynaklandığını hemen burada işaret edelim.

Bilindiği gibi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti'nin idarî yapısının temelini kaza
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
sancak ve eyâletler teşkil ediyordu. Ancak Osmanlı Devleti
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bugünün Amerika’sı gibi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
mutlak bir merkeziyetçilikten tamamıyla uzak bir anlayışa sahipti ve idaresi altına aldığı bölge ve cemiyetleri
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
çeşitli özelliklerine göre farklı idare tarzlarına tabi tutuyordu. Yani eyalet ve sancakların İstanbul'a olan bağlarında ayrı ayrı statüler söz konusuydu. İşte Osmanlı Devleti
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Çaldıran Zaferi’nden sonra Doğu Anadolu'da Diyarbekir merkez kabul edilerek Musul
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Bitlis
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Mardin ve Harput da dahil olmak üzere bütün Doğu Anadolu'da gayet geniş bir eyâlet meydana getirmişti. Kanunî Süleyman devrinde yeni bir düzenleme yapılarak Van'da ayrı bir eyâlet daha teşkil olundu.

Doğu Anadolu'daki sancakları
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
idare tarzı açısından
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
her iki eyâlette de
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
üç ana guruba ayırmak mümkündü. Bunları kısaca özetlemekte yarar görüyoruz.
Birinci gurup
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
klasik Osmanlı Sancakları şeklindeydi. Yani Osmanlı Devleti'nin diğer bölgelerinde tatbik edilen idare usulü burada da cari idi. Sancakbeyleri doğrudan merkezden tayin olunurlardı ve herhangi bir imtiyaza sahip değillerdi. Bu sancaklar tımar sistemine dahildi. Diyarbekir ve Van eyaletlerindeki bu tür sancaklar
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
umumiyetle aşiret yapısı kuvvetli olmayan yerlerde teşkil edilmiştir. Diyarbekir Eyâleti'nde merkez Amid
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Harput
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hasankeyf
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Akçakale
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Sincar
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Zaho
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Ergani ve Çemişkezek sancakları ile Van Eyaleti’ndeki Erciş ve Adilcevaz sancakları
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bu tür sancakların başlıca örneklerini teşkil ederdi.

İkinci gurup
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Yurtluk ve Ocaklık tarzındaki sancaklardır. Fetih esnasında bazı beylere hizmet ve itaatleri karşılığında
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
devamlı olarak sancak ve has şeklinde tevcih edilmiştir. Bunlara Ekrâd Sancakları da denir. Hatta Kürdistan Eyâleti sancakları da denmektedir. Bunlar klasik Osmanlı sancaklarından farklıdırlar. Zira sancakların idaresi genellikle bölgeye eskiden beri hâkim ola-gelen nüfuzlu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
eski mahallî beyler ve hânedanlara terk edilmiştir. Hayat boyu sancakbeyi olan bu idareciler vefat ettiğinde
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
yerlerine oğulları veya diğer yakınlarından biri geçmektedir. Devlete ihânet ettikleri takdirde değiştirilebilmektedirler. Seferde Beylerbeyi’nin hizmetine girmekle mükelleftirler ve bu memleketlere merkezden kadı tayin edilir. Arâzîleri tımar nizâmına tabidir. İmtiyazlı sancaklar da diyebileceğimiz bu sancaklardan Diyarbekir Eyaleti’ne bağlı 13 ve Van Eyaletine bağlı olarak da 9 adet mevcut idi. Çermik
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Pertek
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Kulp
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Mihrani
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Siirt ve Atak Diyarbekir'e bağlı bu tür sancaklardandırlar. Müküs ve Bargiri de Van'a bağlı bu tür sancaklardandırlar.

Üçüncü gurup ise
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hükümet adı verilen sancaklardır. Bunların idâresi
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
fetih esnâsında gösterdikleri hizmetlerden dolayı tamamen yerli beylere terkedilmiştir. Sancakbeylerinin tayinine merkezî idare asla karışmaz ve ellerine verilen ahidnâmeler gereğince
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bunlar azl ve nasb edilemezler. Arâzîsinde tımar nizâmı cari değildir. Dahilde tamamen müstakil olan bu bölgeler
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hariçte yani askeri ve siyasi alanda bölgedeki Osmanlı beylerbeyine tabidirler. Diyarbekir eyâletinde Hazzo
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Cizre
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Eğil
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Tercil
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Palu ve Genç sancakları; Van Eyaletinde ise
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Bitlis
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hizan
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Hakkari ve Mahmûdi sancakları bu mahiyette Osmanlı Sancaklarıdır. Yani bunlar
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
bağımsız birer devlet tarzında değil
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
sadece icranın başı olan beyin tayini ile arazinin statüsünün tesbitinde müstakil yetkilerle donatılmışlardır. Zaten toprak itibariyle de
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Diyarbekir veya Van Eyâletinin içine serpiştirilmişlerdir.

Kısaca özetlediğimiz bu sistem
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
daha ziyade Doğu Anadolu’da’da uygulana gelmiştir. Sebebi bu bölgede daha önce müstakil veya İran’a bağlı beylerin fetih esnasında Osmanlı Devleti'ne sadakat göstermeleri ve en önemlisi de
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
hem itikadî açıdan ve hem de amelî açıdan
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
Osmanlı Devleti ile aralarında herhangi bir farkın bulunmamasıdır. Başlangıçta hizmet ve sadakat karşılığı verilen bu sancakların durumu
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
daha sonra ailelerin tasarrufuna bırakılmış ve Tanzîmât dönemine yani 1840'lara kadar bu hal aynen devam etmiştir.[2]