Psikolojiye Giriş: Psikolojide Beyin Loblarının Genel Özellikleri Nedir?

Beyin denildiğinde ilk akla gelen, kıvrımlı ve iki yarım küre şeklinde en dış kısmı oluşturan bu bölge ‘’Beyin Kabuğu’’ (Korteks) olarak adlandırılır. İnsan beyninin 80’ini oluşturan bu kısım kafatasının içini daha iyi doldurabilmek adına kıvrımlı bir şekle sahiptir. Beyin kabuğu iki yarım küre halinde asıl beyni oluşturan orta ve arka beynin üzerini örten bir yapıdadır. İnsan beyninin ağırlık olarak yüzde 80’ini, nöronlar olarak da yüzde 70’ini beyin kabuğu oluşturmaktadır. Beyin kabuğu üzerinde yer alan vadi ya da çatlak olarak adlandırılan yapı ile ön ve arka kısımlara ayrılmaktadır. Bu sınırla ayrılan kısımların önünde yer alan bölümde vücut hareketlerinin şekillenmesini sağlayan ‘’Kortikal’’ (Motor) alanlar, bu bölgenin arka kısmında ise duyulardan gelen bilgilerin değerlendirildiği duyusal alanlar bulunmaktadır. Ayrıca vücudun farklı bölgelerinden gelen bilgilerin birleştirip öğrenme, düşünme, hatırlama ve dil ile ilgili anlama, kullanma becerilerine yönelik işlevlerin yerine getirildiği genişbölgeler ‘’Çağrışım Alanları’’ olarak adlandırılır. Beyin üzerindeki çatlak ve ayrık şeklindeki yapılar aynı zamanda beyin kabuğunun gereke uzmanlık gerekse şekilsel olarak bölümlenmesini sağlar. Birbirinden ayrılan bu bölgeler beyin kabuğunda 4 farklı lob şeklinde ‘’Oksipital Lob’’ ‘’Temporal Lob’’, ‘’Pareital Lob’’, ‘’Frontal Lob’’ (Ön) olarak adlandırılır.

OKSİPİTAL LOB: Beyin yarım kürelerin en arkada yer alan kısmı olup görsel bilginin işlendiği yere ‘’Oksipital Lob’’ adı verilir. Görsel bilgiyle birlikte çevredeki renk, hareket ve şekillerle ilgili deneyimlerin yaşandığı lobdur. Bu bölgede alınacak bir darbe sonucu oluşacak hasarlar gözlerde veya göz ile beyin arası sinirsel bağlantılarda bir sorun olmamasına rağmen körlüğe neden olabilir.


TEMPORAL LOB: Şakaklarda yer alması nedeniyle kulaklardan alınan bilginin işlendiği yere ‘’Temporal Lob’’ adı verilir. Yüz tanıma gibi görsel faaliyetlerin yanında; kaygı, memnuniyet ve kızgınlık gibi bazı duygu ve güdüleri düzenler. Birincil derecede koku merkezidir. Buna ek olarak son yıllarda yapılan araştırmalarda bu lobların dili anlama ve kavrama yeteneğinde etkili olduğu düşünülmektedir.

PARİETAL LOB: Temporal ve Oksipital Lobun üzerinde beynin ön üst kısmının her iki tarafında işlenen yere ‘’Parietal Lob’’ adı verilir. Parietal Lob sıcaklık, temas, derinlik, yön, perspektif, büyüklük, vb. gibi algıları, duyu uyarıcılarını yorumlama, bellek, dikkat, konuşma, yazma gibi işlevlerle ağırlıklı bir rol oynamaktadır. Vücuttaki deri, kas eklemlerde yer alan duyusal alıcılardan bilgi alarak bu mesajları duyusal yansıtma alanları olarak kabul edilen alanlarda kaydeder. Perspektif olarak bir adresi tanımlamak, haritayı izlemek gibi mekânsal yeterliliklerde bu lobun etkisinin büyük olduğunu söylemek mümkündür.

FRONTAL LOB: Alnın arka, beynin ön tarafında yerleşimli, bilinçli düşünmeden sorumlu olan beyin bölgesine ‘’Frontal Lob’’ adı verilir. İnsan beyninin yarısına yakın kısmını oluşturan bu lobda yer alan motor yansıtma alanları sayesinde beyinden vücuda yönelen tepki mesajları, vücuttaki çeşitli kas ve salgı bezlerine yolculuklarına buradan başlar. Bu bölgenin uzmanlık alanı ile ilgili bilgiler çok net olmamakla birlikte eldeki bilgiler, çeşitli hayvan deneyleri ve sınırlı sayıda ön lobları hasar görmüş kişilerden elde edilen vaka çalışmalarıyla şekillenmektedir. Frontal Lobun çalışması, lobun işlevleriyle ilgili en önemli çalışma vakalardan Phineas Gage üzerine yapılmıştır.

KAYNAK: PSİKOLOJİ TARİHİ KİTABI