Teorisyenlerinin Gelişime Bakışı ve Gelişim Teorileri - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Liaaa · 12 Temmuz 2012, 16:31

Çoğu kez büyüme ve olgunlaşma ile karıştırılan gelişim kavramı, bu kavramlardan farklı ve daha kapsamlıdır. Nitekim büyüme, sadece bedende meydana gelen (boy, ağırlık...) yapısal değişiklikleri ifade ederken, olgunlaşma, yapısal değişikliklerin tamamlanmasıdır ( Arkonaç, 1993; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Binbaşıoğlu, 1998; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
Gelişme ise, döllenmeden itibaren hayatın sonuna kadar devam eden ve belirli bir yöne doğru olan sürekli değişikliklerdir. Diğer bir ifadeyle, yeni davranışlar edinme ve bu davranışları daha önce kazandıklarıyla bütünleştirme sürecidir. Tanım dikkatle incelendiğinde, gelişmenin denge, iletişim, olgunlaşma, devamlılık ve bütünleştirmeyi de içerdiği göze çarpmaktadır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
Gelişim sürecinde bütünleştirme vardır; çünkü fiziksel, sosyal ya da zihinsel her bir gelişim alanı, bir diğerine bağlı olup, alanların birinde gerçekleşen değişiklik diğer alanları da etkilemektedir. Bir takım gelişim teorileri sonucunda ulaşılan bu yargı Bu teorilerin ışığında, teorisyenler gelişimin bir bütün olarak incelenemeyeceği sonucuna ulaşmışlardır. Buna göre gelişim sürecini inceleyen teoriler şunlardır:

1.1. GELİŞİM TEORİLERİ

A. Biyolojik Teoriler

1. Olgunlaşma Teorileri

Olgunlaşma teorileri, gelişimi bireyin hazır bulunuşluluğuna dayanarak açıklar. Bu teoriyi ortaya atanlardan biri olan Gesell, çocukların olgunluk evresine ulaştıkları zaman zaman yeteneklerinin ortaya çıktığını savunmuştur (Şendil, 1995).
2. Etolojik Teoriler
İnsan gelişimini biyolojik evrim kavramlarının, davranışsal terimlere çevirerek incelenmesi gerektiğini savunan etolojik teorisyenler, davranışların ancak; insan türünün evrim geçirdiği ortamların araştırılmasıyla anlaşılabileceği görüşünde uzlaşırlar (Şendil, 1995).
B. Davranışçı-Öğrenme Teorileri
1. Şartlandırma Teorileri
Gelişimsel değişiklikleri klasik ya da operant şartlanmalara bağlayan Watson, Skinner gibi teorisyenler her şeyin şartlanma ile açıklanabileceğini savunurlar. Bu sebeple onlar gelişim sürecini, basamaklar olmaksızın devam eden bir süreç olarak kabul ederler (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).
2. Sosyal Öğrenme Teorileri
Şartlanma teorisyenlerinden farklı olarak öğrenmenin yalnızca klasik veya operant şartlanma sonucu değil, gözlem vasıtasıyla da gerçekleştiğini vurgulayan sosyal öğrenme teorisyenleri, başkalarını gözledikçe insanların kendi hareketlerine yön verecek olası davranışlar hakkında kavramlar oluşturduklarını savunmuşlardır. Bu boyutuyla, sosyal öğrenme teorisyenleri, gelişimi açıklarken insan düşüncesi ve bilgisine de önem vererek bilişsel teorilere yaklaşmışlardır (Feldman, 1997; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000).

C. Bilişsel Teoriler
1. Piget'in Bilişsel Gelişim Teorisi
Piaget, çocuğun aktif olarak dünya ile ilgili bilgisini yapılandıran ve gelişimi basamaklar halinde inceleyen bir teori üretmiştir. Bu teoriye göre her bir gelişim basamağından geçen çocuk, zihinsel olarak yeni işlevler (Akamodasyon, Asimilasyon) kazanır. Bu işlevler, çocuğun deneyim ile uyarılmayı birleştirmesine ve çevre ile etkileşimine olanak sağlayan doğuştan getirdiği duyu-hareket sistemi özelliklerine bağlı olarak edinilmektedir (Feldman, 1997; Plotnik, 1986; Şendil, 1995; Özkalp ve ark., 2000; Sprinthall & Sprinthall, 1990).

2. Bilgi İşlem Teorileri
Bilgi işlem teorisyenlerinin çoğu, Piaget'in aksine, gelişim sürecinde çocukların hiçbir zihinsel değişiklik göstermediğini, düşünce ve davranışların yaşamın ilk dönemlerinde var olan küçük ve ilkel bir işlem sistemi üzerine inşa edildiğini iddia ederler. Tanıma, çevrenin görsel olarak taranması, algıların analizi, öğrenme ve duyguların bütünleştirilmesini kapsayan bu ilkel işlemler gelişim sürecinde kapasitelerini arttırır, hızlanır ve daha verimli bir hale gelirler (Şendil, 1995).
D. Diyalektik Teoriler

İnsan gelişiminde, tarihi ve sosyal değişikliklerin davranış gelişimini etkilediğini savunan bu teorisyenlere göre; bilgi sosyal olup toplum tarafından yaratılarak bireylere ulaştırılır. Diyalektik teoriyi ortaya atanlardan biri olan Vygotsky, toplumu insan gelişimi için gerekli görür. Dil, iradi dikkat, mantık gibi tüm zihinsel yetilerin kültürün getirisi olduğunu ve çocuğun başka kişilerle iletişime geçerek geliştiğini savunur (Şendil, 1995).

E. Rogers'ın Benlik Teorisi

İnsan yapısını gerçekçi ve her yönü ile iyi, akılcı, sosyal ve ileriye doğru gelişen bir yapı olarak gören Rogers, insanı mutluluk arayan ve hem kendisi hem de çevresiyle uyum içinde yaşamak için bilinçli seçimler yapan bir varlık olarak kabul eder. Kendini gerçekleştirme ihtiyacının, insanı güdüleyen en önemli faktör olduğunu ve doğduğu andan itibaren insanın kendini gerçekleştirmek için çabaladığını savunan bu teoriye göre; koşullar elverişli olduğu zaman kişi gelişecek ve kendini gerçekleştirme yönünde ilerleyecektir (Atkinson ve ark., 1996; Feldman, 1997; Uba & Huang, 1999; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Wortman & Loftus, 1988).

F. Ahlak Gelişimi Teorileri

1. Kohlberg'e göre Ahlak Gelişimi
Bireyin ahlak gelişiminin geçirdiği aşamaları, bu aşamaların birbirleriyle olan ilişkilerini ve ahlaki gelişimi belirleyen temel prensipleri inceleyen bu teori, insanların üç ahlaki gelişim düzeyinden birinde olabileceklerini ileri sürer. Altı evreden oluşan üç gelişim düzeyine sahip bu teoriye göre; yöneltilen sorularla bireylerin hangi ahlaki evrede olduğu anlaşılabilir (Hogan & Johnson & Briggs, 2001; Morgan, 1993; Sprinthall & Sprinthall, 1990; Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Kağıtçıbaşı, 1999).
2. Dewey'e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimi, bireyin almış olduğu eğitimle yakından ilgili gören Dewey, ahlaki gelişimi üç evrede inceler. Ayrıca,eğitimin bireyin zihinsel, duygusal ve psiko-sosyal işlevlerinin özgürce gelişip olgunlaşmasına fırsat veren şartlara bağlı olduğunu savunur (Arı & Üre & Yılmaz, 1998).
3. Piaget'e göre Ahlak Gelişimi
Ahlaki gelişimin, zihinsel gelişime paralel olarak belli bir süreçler dahilinde gerçekleştiğini belirten Piaget'e göre; birey ahlaki gelişimin son aşamasına kadar varamayabilir. Ona göre ahlaki gelişim, dışa bağlı ve özerk evre olmak üzere iki aşamada gerçekleşir (Arı & Üre & Yılmaz, 1998). 8 yaşına kadar süren dışa bağlı evrede ahlaki gerçekçilik söz konusudur ve çocuk, otorite olarak algıladığı kişilerin kurallarını kabul eder. 8 yaşından sonra başlayan özerk evrede ise çocuk, duruma bağlı olarak değişen ihtiyaçlar aracılığıyla kuralların şekilleneceğine inanır (Arı & Üre & Yılmaz, 1998; Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Özkalp ve ark., 2000).
4. Freud'a göre Ahlak Gelişimi
Ahlak gelişimini duygusal-güdüsel bir süreç olarak ele alan Freud, ahlak gelişiminin psiko-seksüel evrelerden geçerek oluştuğunu ve yaşamın ilk beş yılında tamamlandığını ileri sürmüştür (Aydın, 1997; Özkalp ve ark., 2000; Kozacıoğlu & Gördürür, 1995; Kağıtçıbaşı, 1979, 1999; Yavuzer, 1998). 3-5 yaşları arasını -Oedipus karmaşasının yaşandığı yılları- ahlak gelişiminde en önemli dönem olarak kabul eden Freud'a göre; annesine aşırı düşkün olan erkek çocuk annesinin sevgisi için babayı rakip olarak görmekte, diğer taraftan babasını da sevdiği için ona karşı duyduğu olumsuz duygulardan dolayı kendisini suçlu hissetmektedir. Bu suçluluk duygusu vicdan gelişimini oluşturmakta, çocuk bu suçluluk duygusundan ancak babaya benzemeye çalışarak kurtulmaktadır (Aydın, 1997; Kağıtçıbaşı, 1999).
Gelişim alanında yapılan çalışmaları incelediğimizde, teorilerin kiminin gelişimi, zihinsel ya da sosyal açıdan; kimilerinin ise ahlaki veya cinsel yönden ele aldıkları görülmektedir. Buna göre, her ne kadar gelişimin bütünsel olduğu savunulsa da onu bütün olarak incelemenin mümkün olmadığı ve gelişim teorisyenlerinin yalnızca tek bir gelişim alanında uzmanlaşma yoluna gittikleri anlaşılmaktadır.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Gelişim İlkeleri Ve Gelişim Dönemleri	Liaaa	Çocuk Sağlığı	0	18 Haziran 2012 12:22
'Komplo Teorileri'	İlker	Haber Arşivi	0	10 Mayıs 2010 15:23
Atom Teorileri	YapraK	Kimya	0	16 Nisan 2009 04:06
Anne Sütünün Mental Motor Gelişime Etkisi	PopSy	Çocuk Sağlığı	0	21 Mart 2009 21:45

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.