Çevrimdışı

Düslerin sabahleyin eriyip gittigi herkesçe bilinir. Kuskusuz animsanabilirler; çünkü biz düsleri ancak uyandiktan sonra bellegimizde kalanlardan biliriz. Ama çok sık olarak, bir düsü kismen animsadigimiz oysa geceleyin daha fazlasinin bulundugu duygusuna kapiliriz.

Ayrica, günün akisi içinde, sabahleyin hala canli olan bir düsün birkaç küçük parça disinda nasil da eriyip gittigini gözlemleyebiliriz; sıklikla ne gördügümüzü bilmeksizin düs gördügümüzü biliriz; ve de düslerin unutulmaya yatkinligi bizim için o denli tanidik bir seydir ki birinin gece düs görmesi ve sabahleyin ne gördügünü ya da düs görüp görmedigini bilmemesi olasiligi bize hiç de saçma gelmez. Öte yandan, bazen düslerin bellekte olagandisi bir kalicilik gösterdikleri de olur.

Düslerin unutulmasina iliskin en ayrintili derleme Strümpell tarafindan yapilandir. Bu, kesinlikle çok karmasık bir görüngüdür, çünkü Strümpell bu olayi tek bir nedene degil pek çok nedene baglamistir.

Her seyden önce, uyaniklik yasaminda unutmaya yönelten tüm nedenler, düslerde de islemektedir. Uyanikken sayisiz duyumsama ve algiyi düzenli olarak hemen unuturuz, çünkü onlar çok zayiftir ya da onlara eklenen zihinsel uyarilma çok hafiftir. Ayni sey çogu düs imgesine de uyar: unutulurlar çünkü çok zayiftirlar, oysa onlara komsu olan daha güçlü imgeler animsanir.

Ancak güç etmeni bir düs imgesinin animsanip animsanmayacagini belirlemede tek basina yeterli degildir. Strümpell de digerleri gibi çok canli oldugunu bildigimiz düs imgelerini sıklikla unuttugumuzu, oysa gölgeli ve duyumsal güçten yoksun pek çogunun bellekte saklananlar arasinda bulundugunu kabul eder.

Ayrica uyanikken yalnizca bir kez ortaya çikmis bir olayi kolayca unutmaya, birçok kez algilanmis bir seyi ise kolayca animsamaya egilimli oluruz. Düs imgeleri esi olmayan yasantilardir ve bu olgu, bizim ayirimsiz tüm düsleri unutmamiza katkida bulunur.

Üçüncü bir unutma nedenine daha fazla önem yüklenmistir. Duyumlarin, düsüncelerin ve benzerlerinin belirli bir dereceye degin animsanma duyarligina ulasmalari için, birbirlerinden soyutlanmis olarak kalmamalari, uygun dizilenme ve gruplamalar halinde siralanmis olmalari temeldir. Eger kisa bir siir dizesi kendisini olusturan sözcüklere bölünür ve bunlar karistirilirsa animsanmasi çok güç bir hal alir.

Eger sözcükler uygun biçimde düzenlenir ve uygun siraya sokulursa bir sözcük digerine yardim eder ve anlamla yüklenmis olan bütün, bellek tarafindan kolayca alinip uzun süre saklanabilir. Genelde anlamsizi saklamak, karisık ve düzensiz olani saklamak kadar zor ve olagandisidir.

__________________