Çevrimdışı

Sağlık Bakanlığının “prototip” olarak gösterdiği Samsun’daki Atakum Türk İş Aile Sağlığı Merkezi satışa çıkarıldı. Merkezin sahibi olan ve orada çalışan hekimler, “işin niteliğinin bozulduğu” gerekçesiyle böyle bir karar aldı

Aile hekimliği modeline gönülden inanmış ve Türkiye’nin en modern aile sağlığı merkezine sahip altı idealist hekim, iş yerlerinin kapısına kilit vurup istifa etmeyi düşünüyor. Samsun’da açılışını Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın yaptığı ve Akdağ’ın örnek aile sağlığı merkezi olarak gösterdiği Atakum Türk İş Aile Sağlığı Merkezi (ASM) satışa çıkarıldı.


Samsun’un 2007 yılında aile hekimliğine geçilmesinden sonra yaptırdıkları binada ASM olarak hizmet veren Dr. Erhan Kabasakal, Dr. İlhan Kadri Kahveci, Dr. Hüseyin Nibat, Dr. Cemal Reşit Tellioğlu, Dr. Hakan Gün ve Dr. Tekin Çelikcan, aile hekimliği sisteminin gün geçtikçe daha da kötüye gittiği gerekçesiyle aile hekimliğini bırakma kararı aldı.


Mülkiyeti orada çalışan hekimlere ait olan Atakum Türk İş ASM’nin, aile hekimlerine yaklaşık 1 milyon liraya mal olduğu belirtiliyor. Üç katlı merkezde 24 oda ve vatandaşa eğitim verilmesi amacıyla bir eğitim salonu bulunuyor. 750 metrekare kapalı alanda hizmet veren merkezin alt katı da Sağlık Bakanlığına toplum sağlığı merkezi olarak tahsis edilmiş durumda.
Dr. Erhan Kabasakal, aile hekimliğinden beklentilerinin hastalarla birebir iletişim kurmak ve kişiye özel bir sağlık hizmeti vermek olduğunu söyledi. Maddi kaygılardan dolayı aile hekimliğine geçmediklerini belirten Kabasakal, ASM’de çalışan 6 hekimin hepsinin de en az 20 yıllık idealist hekimler olduğunu söyledi. Dr. Kabasakal, “Ben hiç özelde çalışmadım, bir tek özel hasta bakmadım. Hekimin bir tek yerde çalışması gerektiğini düşünüyorum. Bu nedenle muayenehaneciliğe de karşıyım. Meslek hayatım boyunca, anne ve babamı muayene edebileceğim yerde hasta bakarım, mantığıyla hareket ettim. Ama istifa ettikten sonra aile hekimi olarak çalışmak istemiyorum” dedi.

Devlet katkısı yarıya indi
Dr. Erhan Kabasakal, aile hekimliği uygulamasına geçilirken bu sisteme destek verdiklerini, birçok eleştiriye göğüs gerdiklerini dile getirdi. Aile hekimliğinin bir tıp disiplini olduğu düşüncesiyle bu uygulamayı desteklediklerini anlatan Kabasakal, “Ama aile hekimliği Türkiye’de bir sistemmiş gibi lanse edildi. O dönemde bize, uygulamayı desteklediğimiz için ciddi eleştirilerde bulundular. Ama geldiğimiz noktada, aile hekimliği sistemine karşı olan arkadaşlarımız, ‘Bakın, dediğimiz noktaya geldiniz’ diyorlar” diye konuştu.
Dr. Erhan Kabasakal, Sağlık Bakanlığına güvenerek ciddi bir yatırımda bulunduklarını, bunu “kaliteli hekimlik” adına yaptıklarını ifade etti. “Bu yatırımı başka bir alanda yapsaydık, bizim için daha kârlı olurdu” diyen Kabasakal, “Merkezde herkesin ayrı ayrı muayene odası, bebek odası, gebe odası, eğitim salonu var. Gelen intern’lere eğitim veriliyor, hastalara yönelik eğitim toplantıları yapılıyor. Bunların bir masrafı var, eski cari parayla bunları karşılayabiliyorduk. Ama ocak ayından itibaren devlet katkısı yarıya indi, her hekim kendi ana maaşından bin lirayı iş yerine bırakıyor. Yılbaşından bu yana yaklaşık 48-50 bin lirayı kendi maaşımızdan harcamak zorunda kaldık” dedi.

“Aile sağlık ocağı”
Atakum Türk İş ASM hekimlerinden ve aynı zamanda Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri olan Dr. İlhan Kahveci de, ASM’yi kapatmalarının ana nedeninin “ücretlerin yetersizliği” olmadığını, işin gereklerinin yerine getirilemeyeceği endişesi olduğunu vurguladı.
Aile hekimliğine geçiş sürecinde özverili gayretlerde bulunduklarını belirten ve bugün geldikleri noktayı anlatan Kahveci, “Aile hekimliğinin yerleşmesi için her şeyi yaptık. Bulunduğumuz yerde hizmet kalitesini artırmak için en üst standartlarda bir merkez yapmaya çalıştık. Ama gelinen noktada, aile hekimliğinden çok kayma olduğunu hissediyoruz. Toplum sağlığı merkezinin birçok işi sağlık ocağı döneminde olduğu gibi aile hekimlerine yönlendirilmeye çalışılınca beklentilerimiz, umutlarımız kırıldı. Biz başta çok istekli olmamıza rağmen, tüm Türkiye aile hekimliğine geçtikten sonra düzeleceğini umduğumuz şeyler daha kötüye gidince umudumuzu kaybettik” diye konuştu.
Dr. Kahveci, şimdi uygulanan aile hekimliğinin sağlık ocağı sistemine dönüştüğünü kaydetti. Bu modeli “aile sağlık ocağı” olarak tanımlayan Kahveci, “Böylece tabip odasının istediği sağlık ocağı sistemi de kuruldu, Bakanlığın istediği aile hekimliği modeli de kurulmuş oldu. Ama, bu, biz çalışanların istediği model değil” dedi.

Kamu görevine ticarethane muamelesi
Dr. İlhan Kahveci, şunları söyledi:
“Aile hekimliğinin temelinde hasta-hekim birlikteliğinin maksimize edilmesi lazım. Halbuki getirilen nöbet sistemleri, nöbet sonrası izinler, esnek mesai gibi kavramlar hasta ve hekimi ayırdı ve o anda nöbette kim varsa, ona gidilmesine yol açtı.
Aile hekimi olarak bizim ikinci en önemli sıkıntımız, kamu muyuz, özel miyiz, bunu algılayamadık. İşin tanımına gelince kamusunuz deniyor ama vergilendirme, kira stopajı, çalışanların stopajı gibi konular, zorunlu mesleki sigorta konuları gündeme gelince özelmiş gibi muamele görüyoruz. Yıllardır elektrik, doğalgaz, telefon faturalarında ticarethane gibi ücretlendirildik. Şimdi sadece elektrikle ilgili düzenleme yapıldı ama diğerleri hâlâ aynı şekilde devam ediyor. Onun dışında kamu, kendi kiraya verdiği yerlerden bile stopaj alıyor, kira bedelini diğer iş yerlerini göz önünde bulundurarak belirliyor. Bu karmaşa aile hekimlerini yordu.”

İşin niteliği kaybolmaya başladı
Atakum Türk İş ASM’de görevli aile hekimlerinin ortak dile getirdikleri eleştiriler şöyle:
“Bizim ASM’yi satma nedenimiz iş yükünün artması değil. Yapılan işin niteliği kaybolmaya başladı. Herhangi bir yerdeki sekreter ya da kalem müdürü gibi olmaya başladık. Hekimlik mesleğinden uzaklaştık ve yaptığımız iş eczacı kalfası ya da muhtarın yapabileceği düzeye geldi.
Eğitim veren, sportif etkinlik yapan, kreş açan her kurum rapor ve tahlil istiyor. Kayıt yaparken bizden rapor istiyorlar. Oysa tahlili kurumlar değil, hekim istemeli. Beş dakikalık bir muayeneyle bir insana sağlam demek kolay değildir. Bize ‘Bölgenizde Yeşil Kart alacakların listesini çıkartın’ diyorlar. Bizimle onun ne ilgisi var? Bu sosyal güvenlik kurumlarının görevi. Sağlık Bakanlığı bunun gibi bir sürü angaryaya çanak tutuyor.
Aile hekimliği insanlara hastalık gözüyle bakmak yerine hasta gözüyle bakmayı hedefliyordu. Ama bugün bu yapılamıyor, gelen insana hasta gözüyle değil, reçete gözüyle bakmaya başlıyorsunuz.

Milyon liralık merkezi sınıflandırmaya almadılar
Sağlık Bakanlığı, ASM’lerin sınıflandırılması uygulamasını başlattı. Eğer muayene odasında lavabo yoksa D bile olamıyorsunuz. Bizim muayene odalarımız tek kişilik ve paravana gerek yok, hastanın soyunma odası bile var. Biz ilk önce sınıflandırmaya başvurmadık, ama başvurduktan sonra merkezi incelemeye gelenler, ‘Paravan yoksa D sınıfı bile olamazsınız’ dedi. Sınıflandırmaya girebilmek için odaya lavabo koyulmasını istediler, yaşam odasında lavabo bulunmasını sağlıksız görüyoruz. Oradan zaman zaman pis kokular gelebiliyor, bizi ve hastaları rahatsız ediyor. Lavabo izole bir alanda olmalı.
Aile hekimlerine verilen devlet katkısı giderek azaltıldı. ASM’lerde cari harcamalar için 2 bin 800 lira ödenirken, bu rakam hekim başına bin 400 liraya düşürüldü. Aile hekimlerinin maaşları hesaplanırken de hasta başına 1.1 lira ödenek verilerek hesaplandı. Diğer masrafları cebimizden ödemek zorunda kaldık. Ancak yine söylüyoruz, burayı satmak istememizin asıl sebebi para değil, aile hekimliği uygulamasının Bakanlık eliyle günden güne çökmesi ve dejenere olmasıdır. Bunu özellikle belirtmek isteriz.”


Aile hekimlerinin satma kararı aldığı Atakum Türk İş ASM, Sağlık Bakanı Recep Akdağ tarafından örnek gösterilmişti. Akdağ, Samsun ziyaretinde Merkezimizin ziyaretinden sonra, “Bizim için bu merkez bizim prototipimiz” diyerek merkezin projesini istemişti.
ASM 40 örnek hastane arasına girerken, TRT’nin yaptığı çekimlerde “örnek aile sağlığı merkezi” şeklinde tanıtılmış ve merkezin hikâyesi belgesel haline getirilmişti.