| |
|
17 Şubat 2012, 16:50
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Ankilozan Spondilitte Egzersiz Tedavisi ANKİLOZAN SPONDİLİTTE EGZERSİZ TEDAVİSİ Ankilozan spondilit omurgayı tutan ve omurga hareketlerini kısıtlayan kronik romatizmal bir hastalıktır. Ağrı ve fonksiyon kaybı hastanın özürlülüğüne ve yaşam kalitesinde kayıplara yol açmaktadır. Egzersizler bu hastaların fonksiyonel kapasitesi ve yaşam kalitesini arttırmada temel tedavi olarak kabul edilirler. Ankilozan spondilitin tedavisinde tıbbi tedaviye ek olarak hasta eğitimi, egzersizler, fiziksel ajanlar, cihaz ve eklem koruma teknikleri ile günlük yaşam aktivitelerinin kolaylaştırılmasına yönelik rehabilitasyon yaklaşımları giderek önem kazanmaktadır. Omurgada ve solunum sisteminde ciddi kısıtlılıklara yol açabilen bir hastalık olan AS’in rehabilitasyonunda tedavi edici egzersizlerin özellikle önemli bir rolü vardır. Egzersizler ile eklem hareket açıklığı, kas gücü ve dayanıklılık arttırılır. Hastalığın en aktif olduğu dönem genellikle 20-50 yaşları arasındadır. Bu dönemde hastalık kontrol altına alınamazsa bireylerin en üretken olmaları beklenen bu yaşlarda değişik derecelerde fonksiyonel kısıtlılıklara ve bunun sonucunda iş ve sosyal yaşamda ciddi güçlüklere sebep olmaktadır. Tedavide medikal tedavi ile fizik tedavi ve egzersizler birbirini tamamlayıcı rol alırlar. Ağrı ve enflamasyon ilaçlarla rahatlatılmadan çoğu egzersizin yapılması imkansız olabileceği gibi yalnızca ilaç tedavisi ile tutukluk ve omurga deformitelerinin engellenmesi de beklenemez2 . Hastalığın tedavisinde medikal tedaviye fizik tedavi ve egzersiz programı eklenerek ağrı ve enflamasyonun baskılanması, hareketlilik kas gücü, düzgün postür ve göğüs ekspansiyonun korunması ve iyileştirilmesi , deformitelerin engellenmesi ve eğer oluşmuşsa fonksiyonların yeniden düzeltilmesi ile üretken bir yaşamın sağlanması hedeflenmektedir. Ankilozan Spondilit’li hastaların temel klinik özellikleri enflamatuar özellikte bel ağrısı, belde tutukluk ve sertlik, omurgada hareket kısıtlılığı, zaman zaman kalça omuz ya da diz gibi periferal eklem yangısı ve yorgunluktur. Hastalığın başlangıcından itibaren sakroiliite bağlı ortaya çıkan ana semptom bel ağrısı ve belde tutukluktur. Zamanla lomber paravertebral kasların da katılması ile bel hareketleri giderek kısıtlanır. Hastalığın ilerlemesiyle tüm omurgada oluşan sinsdesmofitler ile bel sırt ve boyun hareketlerindeki kısıtlılıklar kalıcı hale gelebilir. Kostovertebral, kostotransversal ve kostosternal eklemlerdeki tutuluş ile toraks hareketleri de kısıtlanarak solunum güçlüğüne sebep olabilir. Sonuçta servikalden sakruma kadar tüm omurga hareketlerinde kısıtlılık, dorsal kifozda artış, lomber lordozda kayıp, kalça ve omuz eklem hareketlerinde kısıtlılık ve solunum fonksiyonlarında bozulma gelişebilir ve bütün bunlara eklenen sistemik tutuluş ile hastanın günlük yaşam aktivitelerinde bozulur. Bu sebeplerle erken tanı ve uygun tıbbi tedaviye eklenecek egzersizler ile hastanın omurga ve diğer periferal eklemlerde oluşabilecek deformite ve kontraktürlerin önlenmesi, postürün korunması, solunum fonksiyonlarının sürdürülmesi ve kas gücü ve dayanıklılığın korunması sağlanır. Egzersizlere mümkün olduğunca erken başlanmalı ve hasta egzersizlerin tüm tedavinin önemli bir parçası olduğunu başlangıçtan itibaren kavramalıdır. Ankilozan Spondilit Tedavisinde Egzersizin Etkinliği AS aksiyel iskeleti tutarak omurga hareketlerini progresif olarak kısıtlayan kronik romatizmal bir hastalıktır. Egzersizler ile bu hastaların fonksiyonel kapasitesi ve yaşam kalitesinin arttırılması hedeflenir. AS tedavisinde medikal tedavinin yanında fizik tedavi ve egzersizin mutlaka eklenmesi gereklidir2 Giderek artan miktarda araştırma AS tedavisinde egzersizin ilaç tedavisi kadar önemli olduğunu göstermektedir. Başlangıçta hasta egzersizleri tam öğreninceye dek kişisel tedavi paketleri tercih edilmekle birlikte daha sonra kendi kendine evde egzersizleri sürdürebilmesi beklenir. Grup egzersizlerinin ve ev egzersiz programlarının farklı avantajları mevcuttur4 Bu konuda yapılmış çalışmaların ve uzman görüşlerinin yer aldığı son ASAS / EULAR önerilerinde AS’in optimal tedavisinin farmakolojik ve non-farmakolojik tedavinin kombinasyonu olması gerektiği ve non-farmakolojik tedavinin hastalığın başlangıcından itibaren tüm evrelerinde yer alması gerektiği vurgulanmıştır. Önerilerde non-farmakolojik tedavinin hasta eğitimi ve düzenli egzersizi içermesi gerektiği belirtilmiştir1 . Yalnızca ilaç tedavisi ile ilaç tedavisine egzersiz eklenerek yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda egzersizin eklenmesinin hastalık izleminde kullanılan parametrelerde belirgin olarak daha iyi sonuçlar yarattığı gösterilmiştir. Bu çalışmalardan birinde medikal tedavileri verilmiş 50 AS hastası iki gruba ayrılarak bir gruba günde 20 dakika ev egzersiz programı eklenmiş ve 8 hafta sonunda egzersiz yapan grupta eklem hareket açıklıkları ve omurga esnekliğinde ve ağrı ve depresyon skorlarında diğer gruptan anlamlı olarak farklı iyileşmeler gösterilmiştir5. Benzer şekilde AS’li hastaların medikal tedavilerine eklenen aerobik egzersizler, germe egzersizleri ve solunum egzersizlerinden oluşan egzersiz programı ile fonksiyonel ölçüm parametrelerinde, solunum kapasitesinde ve iş kapasitesinde egzersiz yapmayan gruba göre belirgin iyileşmeler gösterilmiştir6 . AS’li hastaya verilebilecek çok çeşitli egzersiz programları vardır. Yapılan birçok çalışmada bu egzersiz tiplerinin etkinliği araştırılmıştır. Bunlar; gözetim altında yaptırılan kişisel egzersizler7, gözetim altında yaptırılan grup egzersizleri8 ya da hastanın evde kendisinin yapacağı ev programı şeklinde9 olabilir. Tüm bu çalışmalar AS’li hastalarda tedavi edici egzersizlerin omurga hareketlerini arttırdığı ve fonksiyonel yetersizliği azalttığını göstermiştir. Hastanede gözlem altında yapılan kişisel egzersizlerde hasta eğitimi merkezde yer alır. Hastaya egzersizler yaptırıldığı gibi nasıl istirahat edeceği, hangi sportif aktivitelerin uygun hangisinin sakıncalı olabileceği eğitimi de verilir. Bu programlarda amaç hastanın egzersizleri daha sonra her gün kendisi evde devam edebilecek kadar öğrenmesini sağlamaktır4. Bazen hastaların her gün egzersiz yapmalarını sağlamak güç olabilir. Bu durumlarda grup egzersizleri ile hastanın aynı durumdaki kişilerle sosyal olarak yakınlaşması sağlanarak egzersizleri sürekli yapması için motivasyon yaratılabilir. Grup egzersizleri hasta uyumunu sağladığı ve hastaları psikolojik olarak desteklediği gibi daha ekonomik olma avantajı da vardır. Grup egzersizleri sırasında mutlaka gözlem yapılır4 AS’te egzersizlerin sürekliliği son derece önemlidir. Başlangıçtan itibaren tedavi programının içinde hasta eğitimi yer almalı ve hastaya tedavinin uzun sürekli başarısının düzenli yapılan egzersizlerle sağlanabileceği çok iyi anlatılmalıdır. Bununla birlikte hasta ile yapılan her vizitte egzersizlerini yapıp yapmadığının ve ne sıklıkta yaptığının sorgulanmasında ve ailenin de bu konuda eğitilmesinde hekimin çok önemli sorumlulukları vardır. Hastanın çabası tedavinin başarısında anahtar rol oynamaktadır. Hastalar adeta dişlerini fırçalamak, saçını taramak gibi egzersizlerini de günlük yaşamın bir parçası haline getirmek mecburiyetindedir. Her gün egzersiz yapmanın zorlukları göz önüne alınarak bazı aktiviteleri hastanın hoşuna gidebilecek yüzme, bahçe işleri, yürüyüş, dans gibi rekreasyonel aktiviteler olarak önermek uyumu arttırıcı olabilir. Yalnızca omurga hareketliliğini arttırıp ağrı ve tutukluğu azaltmak için değil aynı zamanda hastaların genel aerobik durumlarını ve kondisyonlarını korumak için de düzenli egzersiz yapmaya ihtiyaçları vardır. Doğru postür ve solunum egzersizleri mutlaka egzersiz programının içinde yer almalı ve AS’li hastaların sigara içmemeleri konusunda kesin olarlak uyarılmaları gereklidir. Düzgün postürün sağlanması ve sürdürülmesi için alınması gereken önlemler vardır. Bunun için hastanın ergonomik sandalye ve yatak kullanması, kalça ekleminde kısıtlılık ve sırtta kamburluk gelişiminin önlenebilmesi için yüzükoyun yatış önerilir. Su içinde yapılan egzersizler ile suyun kaldırma kuvvetinden yararlanılarak hareketler daha kolay yapılabilir ve kasların gevşemesi ile kısıtlılıklar daha kolay açılabilir Yapılması gereken egzersizler içinde eklem hareket açıklığını arttırmaya yönelik egzersizler, esnekliği arttırıcı egzersizler, denge ve koordinasyon egzersizleri postür egzersizleri ve solunum egzersizleri yer alır. Gözlem altında yapılan egzersizler yakınmaların azalmasına fonksiyonel iyileşmeye katkıda bulunur. Egzersiz Tipleri Seçilecek egzersizler ile eklem hareket açıklığının sağlanması, kasların güçlendirilmesi, dayanıklılığın sağlanması, eklemlerin biyomekanik olarak daha iyi fonksiyon kazanması, hastanın kendini daha iyi hissetmesi, kemik mineralizasyonunun arttırılması ve aerobik kapasitenin arttırılması amaçlanır11 . AS’li hastaya egzersiz programı reçete etmeden önce hastalığın evresi, mevcut deformitelerin durumu ve kaynağı, hastanın genel durumu ve egzersiz alışkanlığı ve hoşlandığı aktiviteler değerlendirilmelidir. Hastalığın erken evrelerinden itibaren başlanan egzersizler izlem sırasında hastanın gereksinimlerine göre yeniden planlanmalıdır. Tedavi edici egzersizler genel olarak üç grupta sınıflandırılır: 1. Eklem hareket açıklığı veya germe egzersizleri 2. Güçlendirme egzersizleri 3. Aerobik (dayanıklılık) egzersizleri Eklem hareket açıklığı egzersizleri aktif ve pasif olarak ikiye ayrılır. Pasif egzersizde terapist ya da destek olarak kullanılan bir cihaz yardımıyla herhangibir kas hareketi olmadan eklem hareket ettirilir. Aktif egzersizde ise hasta istenen hareket açıklığını gerçekleştirmek için kendi kas aktivitesi uygular. Aktif egzersizler güç ve enduransı arttırır. Güçlendirmeye yönelik dirençli egzersizde kişinin belli bir kas grubuna yaptırmaya çalıştığı harekete terapistin verdiği kuvvet, serbesti ağırlıklar veya bir cihaz direnç uygular. Zamanla kasların gücü geliştikçe dirençli egzersizlere geçilerek uygulanan direnç arttırılır. Pasif egzersizler eklem hareket açıklığını arttırmak veya korumak için kullanılır. Hasta ağrı veya şişlik gibi eklemini hareket ettiremediği ya da yeterince kas gücünün olmadığı durumlarda kullanılır. AS’li hastalarda özellikle omuz ve kalça ekleminde pasif egzersizler yararlı olmaktadır. Aerobik egzersizler yüzme, yürüme bisiklete binme gibi aerobik aktivitelerden oluşan ve kalp damar sağlığı da arttıran egzersizlerdir. Su içi egzersizler hareket kısıtlılığı olan hastalarda hareketin en fazla yapılabileceği ortamı sağlaması açısından çok değerlidir AS’li hastalarda özellikle kaplıca suyunda yapılan egzersizler ile birlikte uygulandığında olumlu sonuçlar bildirilmiştir12 Solunum Egzersizleri: AS’li hastalarda solunum hareketleri sırt omurları ve göğüs kafesi eklemlerdeki tutuluş nedeni ile kısıtlanabilir ve bunlarla birlikte bazen postural faktörlerin de eklenmesiyle solunum güçlüğü ortaya çıkabilir. AS’li hastalarda egzersiz sırasında soluk almamızı sağlayan kaslarda yorgunluk ve maksimum oksijen kapasitesinde kısıtlanma gösterilmiştir 13 . Bu sebeplerle göğüs kafesinin genişleyebilme kapasitesini arttırmak için şu egzersizler yapılmalıdır: 1. İki kez burundan normal hızda soluk alıp ağızdan verilir 2. Burundan ve ağızdan normal soluk verilir 3. Göğüs ve karın solunumu yapılır 4. Derin bir soluk alınır ve ağızdan yavaşça verilir 5. Soluk aldıran kasların dirençli egzersizi için elleriyle göğüs duvarına bastırıp direnç uygularken güçlü soluk alması öğretilir14. Prof. Dr. Elif Akalın | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| ankilozan, egzersiz, spondilitte, tedavisi |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Ankilozan Spondilit (AS) | Liaaa | Engel Türleri Ve Hastalıklar | 5 | 07 Şubat 2012 23:06 |
| Menopozda Egzersiz | Sim | Kadın Sağlığı | 0 | 17 Ağustos 2011 10:47 |
| Çaktırmadan Egzersiz... | Kralice | Diyet ve Sağlıklı Beslenme | 0 | 05 Mayıs 2008 14:29 |
| Egzersiz | AKsLePiOS | Sağlık Köşesi | 0 | 16 Mart 2007 09:31 |
Normal
