| |
|
07 Mart 2012, 23:21
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Lenka Ve Leyla - Kosta Ratsin Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir. Bir uzaduyumsal ilişkilendirme ya da Leylâ ve Lenka Gece karanlığında ansızın çakan şimşek gibi gözlerinizde yanıp sönen şaşkınlığı gördüm; kafanızı karıştıran soruyu yakaladım: Bu da nereden çıktı şimdi? Oysa zaman zaman sizin kafanızın da, hiç beklenmedik anlarda, kendinizi bile hayrete düşürebilen ne gibi düşüncelere sahne olduğu gerçeğini, şimdiki gibi bir anlığına dahi göz ardı etmiş olmasanız, bazen benim aklımı da, başkalarını pekâlâ şaşırtabilecek düşüncelerin meşgul etmesini son derece olağan karşılar, dolayısıyla da böyle bir soruyu sormanıza hiç gerek kalmazdı. Bari şimdilik aşırı büyümesi bir türlü önlenemeyen, buna bağlı olarak da kronikleşmiş sorunlarının çözümlenmesi giderek imkânsız hale gelen, hele hele kurak geçen yıllarda artan su ihtiyacının karşılanması büyük ölçüde Allah'ın yağmuruna kalmış olan "Aziz İstanbul"un bu yağmurlu öğle sonrasında nedense içime dolan hüzün, nasıl olduysa Leylâ ve Lenka'nın kötü kaderlerini anımsatıverdi bana. Bahara beş kala, ömrün baharında gözlerini dünyaya yumup kara toprağa girmenin ne denli dehşet verici bir şey olduğunu da. Bu hüzünlü düşünce frekansını değiştirip başka şeylerle kafa yormanın bir yolunu bulabilirdim pekâlâ; bunu yapmaya kalkmadım ama. Kendiliğindenliğin ürünü olan bu beyin jimnastiği fırsatını değerlendirmeye karar verdim. Leylâ ve Lenka üzerinde durup düşünmek, bana daha anlamlı gibi geldi çünkü. Sözünü ettiğim Leylâ ve Lenka birer şiir kızıdır. Biri büyük Türk şairi Yahya Kemal Beyatlı'nın, diğeri büyük Makedon şairi Kosta Ratsin'in yarattığı. Bu iki usta şairin sevilen, antolojilere giren güzelim şiirlerinde ölümsüzlüğe erişmiş birer şiir kızı. Kafamı aynı anda meşgul eden "Nazar" ve "Lenka" şiirleri, Beyatlı ile Ratsin'i karşılaştırmama neden oldu. İkisi de, kendi çağdaş ulusal şiirlerinin "havariliğini" yapmış, öncülükleri tartışma götürmez ünlü birer şair. Beyatlı çağdaş Türk şiirine yeni bir anlayış getirmiş, bununla da bir bakıma Türk şiirinin gelişiminde devrim yaratmıştır; Ratsin'e gelince, Makedonca'nın henüz dil olarak tanınmadığı bir dönemde, çağdaş Makedon şiirinin varoluş mücadelesinin başında yer almıştır. Fakat onların, şair olmak ve çağdaş ulusal şiirlerinin geleceğini belirlemek dışında da önemli bir ortak yanları daha vardır. Bu da Makedonyalı oluşlarıdır. Ancak, hem Beyatlı'nın, hem Ratsin'in şiirinden haberdar olanlar, biri yirminci yüzyıl Türk şiirinin ufkunu açan, diğeri kısa sürede büyük mesafeler kat eden Makedon şiirinin temellerini atan bu deha şairlerin şiir yaratıcılıklarının büsbütün farklı koşullar, olanaklar altında, farklı esaslar üzerinde geliştiğini iyi bilirler. Ulusal Kurtuluş Savaşı'nda aktif rol almayan Beyatlı, engin şiir birikimi ve hiç kimsenin yadsıyamayacağı dehası sayesinde, Türk şiir geleneğinden kopmadan şiire getirdiği yeni anlayışla bir bakıma şiirde devrim yapan bir şairdir, ama devrimci şair değildir. Oysa, Makedonya'nın dünya sahnesine devlet olarak çıkabilmesini sağlayan Yugoslavya Halk Kurtuluş Savaşı'na aktif olarak katılıp uğruna savaştığı özgürlüğü göremeden, bir kaza sonucu trajik şekilde hayatını kaybeden Ratsin, Beyatlı'dan farklı olarak devrimciliğiyle tanınan, aynı zamanda Makedon şiirinin kimlik mücadelesinde öncülük etme fırsatını yakalayan bir şair olarak bilinmektedir. Beyatlı ve Ratsin'in şiirlerine yansıyan dünya görüşleri de temelde birbirinden farklıdır. Öyle ki Ulusal Kurtuluş Savaşı'na şiirlerinde hiç yer vermemiş, toplumsal sorunlara dair tek bir şiir bile yazmamış, duygu ve düşünce şairi olarak karşımıza çıkan Beyatlı'nın ideolojiler tezgâhında bezi yokken, Ratsin Marksist ideolojiyi benimsemiş, sosyalist devrim hareketinde yer almış, sosyalist gerçekçi bir şairdir. Beyatlı ile Ratsin'in hemen akla gelen ortak ve farklı yanları üzerinde kısaca durduktan sonra, kanımca, birbirlerinden farklı kültürlerin, uygarlıkların harman yeri, Rumeli denen toprakların bağrından yetişen bu güzide şairlerin güzel birer şiiri olan "Nazar" ile "Lenka"yı yan yana getirebiliriz artık. Sözünü ettiğim şiirleri büyük bir zevkle okur okumaz, aralarında, tıpkı dillerinin, uluslarının, ülkelerinin ünlü şairleri arasında olduğu gibi, birtakım ortak yanlar yanında, son derece doğal farklılıklar bulunduğunu fark edeceğiz. Bütün farklılıklarına rağmen, bu iki şiiri aynı anda anımsanacak kadar yakın kılan, ikisinin de son derece lirik oluşlarıdır elbette. "Nazar" ile "Lenka"nın yan yana getirilebilmelerini sağlayan başta gelen ortak nokta liriklikleri ise, aralarındaki en önemli farklılık, hiç kuşkusuz Beyatlı ile Ratsin'in bu şiirleri ortaya koyuşları esnasındaki görüş açılarından ve ele aldıkları konuları kâğıda döküşleri esnasındaki yaklaşımlarından kaynaklanmaktadır. "Nazar"ı kaleme alan, tek kaygısı "halis şiir"e ulaşmak olan Beyatlı için şiirin amaç olduğu gözden kaçmamaktadır. Oysa "Lenka"yı okur okumaz, şiiri yazan Ratsin için şiirin amaç değil, araç olduğu hemen göze çarpmaktadır. Böyle olunca da, Leylâ olayı, Beyatlı'nın kaleminden çıkan, "bireysel duyarlığın" güzel bir şiirine sadece konu olarak seçilmiştir. Lenka olayına gelince, "Nazar"daki Leylâ olayından tamamen farklı olarak, Ratsin'in aynı adlı güzelim şiirini bina ettiği bir konu olmakla kalmamış, aynı zamanda "şiiri sınıf mücadelesinde etkin konuma getirecek etkileyici bir motif" olarak da değerlendirilmiştir. İki ünlü şairin şiire yaklaşımlarının farklılığından kaynaklanan, "Nazar" ile "Lenka" arasında yatan temel farklılığa rağmen, önemli olan, ne şiiri sınıf mücadelesinde etkin konuma getirme amacı güdülmediği için "Nazar"ın, ne de şiiri sınıf mücadelesinde etkin konuma getirme amacı güdüldüğü için "Lenka"nın etkileyiciliklerinden, güzelliklerinden, estetik-sanat değerlerinden hiçbir şey yitirmedikleridir. Kanımca bu, sözünü ettiğim şiirlerin en önemli ortak yanı sayılmalıdır. Şiirlerden hareket ederek, Leylâ ve Lenka'nın yaklaşık aynı yaşlarda birer genç kız olduklarını söylemek mümkün. Yahya Kemal Beyatlı'nın "Kız vücûdun sarı güller gibi ter! Çık sudan kendini üryan göster!" dizeleri olduğu gibi, Kosta Ratsin'in "Neden, ah neden bu gömlek yarıda kaldı tezgâhta? Çeyizlik olacaktı bu gömlek." dizeleri de bu kanımızı doğrulamaktadır. Leylâ'nın vücudu, erotik çağrışımlar yapan bir şekle girmiş, sevilip koklanmak ateşiyle yanmaktadır; aynı ateş, çeyizliğini hazırlamakta olan Lenka'nın vücudunu da sarmıştır. Öyle olmasına öyledir de, iki vücuda da kurt düşer birdenbire. Leylâ'yı "gül gibi solduran" kurt nazar, Lenka'nın "gül yüzünü değiştiren" kurt ise tütün olarak karşımıza çıkmaktadır. Gerçi birer kavram olarak -nazar soyut, tütün somut olması bakımından- birbirlerine karşıttırlar; ancak ikisinin de ortak olan, kızları sarartıp soldurma özellikleri, onları nedensel açıdan aynı noktada buluşturmaktadır. Beyatlı'nın "Aranırken ayın ölgün sesini, Soğuk ay öptü beyaz ensesini. Sardı her uzvunu bir ince sızı; Bu öpüş gül gibi soldurdu kızı." dizeleri olduğu gibi, Ratsin'in "gidince tütün dizmeye gül yüzü değişti birden bir tuhaf oldu kaşları kabuk tuttu dudakları." dizeleri de, bunu açıkça göstermektedir. Buna göre, iki şiirde de, ölümle gelen felâketin "tamtam sesleridir" nazar ve tütün. Dönüşü olmayan yolun yolcusu iki kızın ruhsal durumu, "Nazar" ve "Lenka"da okuyabildiğimiz, anlamları bakımından birbirine çok yakın iki dize ile dile getirilmektedir. Beyatlı Leylâ'nın ruhsal durumunu "Kalbinin vardı derin bir kırığı." dizesiyle yansıtırken, Ratsin de Lenka'nın ruhsal durumunu "ağırlık çöktü kalbine" dizesiyle ifade etmektedir. "Nazar"daki "Sindi sîmâsına akşam hüznü." ve "Lenka"daki "hastalık sardı göğsünü" dizeleri de, acı sonun ne kadar yakın olduğunu anlatan, görünüşte farklı, ama özde aynı şeylerin söylendiği dizelerdir. Kızların birinin "yüzüne akşam hüznünün sinmiş olması", diğerinin "göğsünü hastalığın sarmış bulunması", sonuçta aynı kapıya çıkmaktadır. Bu dizeler arasındaki tek fark, söyleyiş biçimindedir yani biçimseldir. Sonunda ölümdür hayatın kapısını çalan. İki şairin de bunu birbirinden farklı sözlerle dile getirmiş olmalarına rağmen, dizelerinin uyandırdığı duygu, aynı ölçüde acıdır. Bu yüzden "Bir sabah söyledi son sözlerini, / Yumdu dünyâya elâ gözlerini; / Koptu evden acı bir vâveylâ, / Odalar inledi: "Leylâ! Leylâ!" ya da "Üçüncü yıl kara toprak / vücudun' örttü Lenka'nın" denmiş, ne fark eder ki? Bir de ay vardır, "Nazar" ve "Lenka"da dikkatimizi çeken. İki şiirde farklı işlevler yüklenen ay. Ay, Beyatlı'nın şiirinin başında karşımıza çıkmaktadır ve gelen felâketin habercisidir bir bakıma: "Soğuk ay öptü beyaz ensesini." Ratsin'de ise ay şiirin sonunda belirmektedir ve hüznün, acının sürekliliğini dile getirmektedir: "Ve dolunay geceleri / ipek sererdi kabrine." Hem "Nazar"da, hem "Lenka"da geçen rüzgâr sözcüğü üzerinde de durulabilir; başka şeyler üzerinde de. Fakat iki şairin şiirkızlarının adları üzerinde mutlaka durulmalıdır. Neden mi? İki adın da L harfiyle başlayıp A harfiyle bittiğinin farkındasınız herhalde; ikinci harflerinin E olduğunun da. Üstelik, iki adın beşer harfli oluşu da ilginçtir. Evet, bütün bu yazdıklarımdan sonra, doğal olarak birbirini izleyen sorular oluşuverdi kafamda: Bütün bunlar, sıradan birer rastlantı mıdır; sıradan birer rastlantı olabilir mi acaba? Yoksa, bu şiirleri yazan, aynı gök kubbe altında dünyaya gelmiş; aynı çağda, ancak birbirlerinin varlığından habersiz yaşamış ve yaratmış; her zaman güncel olmayı sürdürmüş olan şairler arasında, uzaduyumsal gizemli bir buluşma mıdır? Kim bilir?! | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| kosta, lenka, leyla, ratsin |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Leyla İle Mecnun... | CyberNeaT | Şiir, Hikaye ve Güzel Sözler | 1 | 22 Aralık 2005 14:33 |
Normal
