Çevrimdışı

GENEL

İkinci Dünya Savaşı sonrasında hava taşımacılığında meydana gelen politik ve teknik sorunların çözümüne esas genel düzenlemenin yapılması amacıyla, Kasım 1944'de Şikago'da yapılan çalışmalar sonucunda; 52 ülke temsilcisi tarafından hazırlanan "Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması" 7 Aralık 1944'te Washington D.C.'de ülkelerin imzasına açılmıştır.

Şikago Sözleşmesi olarak da anılan Anlaşmanın giriş bölümünde belirtilen amacı; uluslararası sivil havacılığın emin ve düzenli bir şekilde gelişebilmesi ve sivil havacılık hizmetlerinin, eşit imkanlar esası üzerine tesciliyle sağlam ve ekonomik bir şekilde işletilebilmesi için bazı düzenlemeler hususunda mutabık kalınması şeklindedir.

Söz konusu Anlaşmanın 43. maddesi ile yukarıda belirtilen esas amaca ulaşılmasını teminen "Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı ICAO'nun kurulması öngörülmüş; daimi yapı oluşturulana kadar, PICAO (Permanent ICAO) adıyla çalışma şekli benimsenmiştir. PICAO'nun 20 ay faaliyeti sonrasında, ICAO 4 Nisan 1947'de resmi olarak faaliyete geçmiş ve Kanada Hükümeti'nin daveti üzerine kuruluş merkezi için Montreal seçilmiştir.

ICAO'nun giderleri esas olarak, üye ülkelerin katkı payları ile karşılanmaktadır.

Türkiye 5 Haziran 1945 tarih ve 4749 sayılı Kanun ile anılan anlaşmaya taraf olmuştur. Bugün itibariyle ICAO'ya üye olan ülke sayısı 188'e ulaşmıştır.

AMAÇLARI

Şikago Konvansiyonu'nun 44. maddesinde belirtilen ICAO'nun amaçları aşağıda özetlenmiştir:

• Bütün dünyada uluslar arası sivil havacılığın emin ve düzenli gelişmesini sağlamak,
• Barışsever amaçlar için hava araçları gelişimi ve işletilmesini desteklemek,
• Uluslar arası Sivil Havacılık için hava koridorları, havaalanları ve seyrüsefer kolaylıklarının gelişmesini sağlamak,
• Dünya halkının emin, düzenli, yeterli ve ekonomik hava ulaşımına olan ihtiyacını karşılamak,
• Makul olmayan rekabetin ekonomik bakımdan sebep vereceği israfı önlemek,
• Taraf ülke haklarının tam olarak korunması ve ülkelerin her birine uluslar arası havayolu işletmeciliği konusunda uygun imkan sağlanması,
• Taraf ülkeler arasında hiçbir fark gözetmemek,
• Uluslar arası hava seyrüseferinde uçuş emniyetini garanti altına almak,
• Genel olarak, Uluslar arası Sivil Havacılığa ait tüm konuların gelişimini sağlamak.

ICAO'NUN ESAS YAPISI VE BİRİMLERİ

ICAO'nun esas yapısı, hükümran yapı olan Genel Kurul ve yönetici yapı olan Konseyden oluşmaktadır.

GENEL KURUL

Genel Kurul, tüm üye ülkelerin katılımına açık olarak her üç yılda bir toplanmaktadır. Genel Kurulda her üye ülkenin bir oy hakkı mevcut olup, Anlaşmada aksi belirtilmemiş durumlarda, kararlar çoğunluk usulüne göre alınmaktadır. Genel Kurulda, son üç yıllık faaliyetler itibarıyla idari, teknik, ekonomik ve hukuki konulardaki tüm çalışmalara ilişkin gelişmeler gözden geçirilmekte, sivil havacılık alanındaki son gelişmeler de göz önünde bulundurularak, müteakip dönem yapılacak çalışmalara esas kararlar alınmaktadır.

KONSEY

Yasama ve yürütme kurulu işlevi yapan Konsey, Genel Kurula karşı sorumlu daimi bir yapı niteliğindedir. Konsey, 33 olan üye sayısının 36'ya çıkarılmasını öngören ve 1990 yılında imzaya açılan bir protokolün yürürlüğe girmesi için gerekli olan 108 üye ülkenin onayının (ülkemizde dahil) bulunmasının ardından, Konsey üye sayısının 36'ya çıkarılması kabul edilmiştir. Konsey, 34. Olağanüstü Genel Kurul toplantısında seçilen ilave 3 ülke ile birlikte halen 36 üye ile işlevini yürütmektedir. Konsey üyeleri Genel Kurul tarafından 3 yıllık bir süre için seçilmekte olup, seçimlerde sivil hava seyrüseferine olan katkı durumu ve bölgesel temsil hususları dikkate alınmaktadır.

ICAO Konseyinin 36 üyeliği için üç kategoride seçim yapılmaktadır.

I. Kategori, sivil havacılık alanında en ileri aşamaya erişmiş ülkeler olarak nitelendirilmekte olup, bu kategoriden seçilen 11 ülke bir nevi daimi üyelik sıfatı kazanmıştır.

II. Kategori, sivil havacılığa önemli katkıda bulunan 12 ülkeden oluşmaktadır. Bazı ülkeler sürekli, bazıları ise bölgesel rotasyon grupları adına seçilmektedir.

III. Kategori ise, ilk iki kategoriye girmeyen ülkeler arasından bölgesel temsil dikkate alınarak seçilen 13 ülkeden oluşmaktadır. Bu kategoride, genelde bölgelerin aday gösterdiği ülkeler ile rotasyon grubuna tabi ülkeler seçilmektedir.

35. Genel Kurulda 2004-2007 yılları için Konseye seçilen ülkeler ile aldıkları oylar aşağıda listelenmiştir.

1. Kategori (11 ülke) : ABD, Almanya, Avustralya, Brezilya, Çin, Fransa, İtalya, İngiltere, Japonya, Kanada, Rusya Federasyonu. Toplam olarak 159 ülkenin oy kullandığı bu kategorideki seçimlere katılan ülkelerin tamamı Konsey üyeliğine seçilmek için gerekli olan ve çoğunluk değerini ifade eden 80 oyu alarak, Konsey üyesi seçilmişlerdir. Oylamada geçersiz oy kullanılmamıştır.

2 . Kategori (12 ülke) : Arjantin, Avusturya, Finlandiya, Güney Afrika, Hindistan, İspanya, Kolombiya, Meksika, Mısır, Nijerya, Singapur, Suudi Arabistan. Toplam olarak 159 ülkenin oy kullandığı bu kategorideki seçimlere katılan ülkelerin tamamı Konsey üyeliğine seçilmek için gerekli olan ve çoğunluk değerini ifade eden 80 oyu alarak, Konsey üyesi seçilmişlerdir. Oylamada 1 oy geçersiz sayılmıştır.

3. Kategori (13 ülke) : Endonezya, Etyopya, Gana, Güney Kore, Honduras, Kamerun, Lübnan, Macaristan, Mozambik, Pakistan, Peru, St. Lucia, Şili, Tunus.

Konsey, üyeleri tarafından üç yıllık bir süre için seçilen bir Başkan tarafından yönetilmekte ve Başkanın yeniden seçilmesine engel bir durum bulunmamaktadır. Yaklaşık olarak son 30 yıllık bir süreden beri Konsey Başkanlığı, Lübnan asıllı Dr. Assad Kotaite tarafından yürütülmekte olup, kendisi son Genel Kurulda 2007 yılına kadar seçilmiş olmasına rağmen kendi isteğiyle bu görevi 2006 yılı Ağustos ayında bırakma kararı almıştır.

Konsey, çalışmalarını yıllık ikişer aylık üç dönem halinde yapmaktadır. Her dönemde, gündem çerçevesinde 14-16 toplantı gerçekleştirilmektedir. Konseyin esas görevleri, Şikago Konvansiyonu'nun 54. maddesinde açıklanmış olup, kısaca şöyle özetlenebilir:

• Genel Kurula yıllık raporları sunmak,
• Genel Kurul kararları ve Anlaşma ile öngörülmüş görev ve sorumlulukları yerine getirmek,
• Kendi yapısı ve kurallarını oluşturmak ve düzenlemek,
• Konsey üyeleri arasından seçilecek ve Konseye karşı sorumlu olacak bir Hava Ulaştırma Komitesi'ni belirlemek ve çalışmalarını düzenlemek,
• Anlaşmada belirtilen şekilde Hava Seyrüsefer Komisyonu'nu oluşturmak,
• Teşkilatın mali yapısını yönetmek,
• Konsey Başkanı'nın ücretini belirlemek,
• Teşkilat Genel Sekreterini atamak ve gerekli görülecek diğer personelin atanması için önlemler almak,
• İşletme masrafları hakkında bilgi ile ülkelerin genel bütçelerinden havayollarına yapılan yardımların ayrıntısı dahil olmak üzere, hava seyrüseferinin gelişimi ve uluslar arası hava ulaşımının işletilmesine esas bilgileri talep etmek, toplamak, incelemek ve yayımlamak,
• Anlaşma ihlali ile Konsey tavsiyesi ve tespitlerinin yerine getirilmemesi durumlarını üye ülkelere rapor etmek,
• Taraf ülkelerden birinin anlaşmanın herhangi bir hükmünü ihlali ve yapılan uygun süreli bildirime rağmen ihlalin giderilmemesi halinde bu durumu Genel Kurula rapor etmek,
• Uluslar arası standart ve tavsiye olunan usulleri kabul etmek, bunları Anlaşmaya Ek (Annex) haline getirmek ve taraf ülkelere duyurmak,
• Hava Seyrüsefer Komisyonu'nun, Anlaşma ve eklerinin bazı maddelerine değişiklik getirilmesine ilişkin tavsiyelerini dikkate almak,
• Üye ülkeler tarafından Anlaşmayla ilgili gündeme getirilecek konuları dikkate almak.

Konseyin görevleri kapsamında, uluslararası sivil havacılığı ilgilendiren bütün konularda inceleme ve çalışmalar yapılmasını sağlamak ve sonuçlarını yayımlamak ile taraf ülkeler arasındaki sivil havacılıkla ilgili sorunların çözümü de yer almaktadır. Konsey çalışmalarına katkı sağlayan komisyon ve komiteler aşağıda belirtilmiştir. Hava Seyrüsefer Komisyonu hariç diğer tüm Komite ve Konsey çalışma grupları Konsey temsilcilerinden oluşmaktadır.

SEKRETERYA

Uluslararası ve mahalli memurlardan oluşmakta olan ICAO Sekreteryası, ICAO'nun tüm yönetiminden sorumlu olup, Konsey tarafından 3 yıllık bir süre için seçilen bir Genel Sekreter tarafından idare edilmektedir. Sekreteryanın üst yönetim kadrosu aşağıda belirtilen büroların başkanları ile Genel Sekretere doğrudan bağlı bölüm şeflerinden oluşmaktadır.

• Hukuk Bürosu (LB " Legal)
• Hava Ulaşım Bürosu (AT - Air Transport)
• Hava Seyrüsefer Bürosu (AN - Air Navigation)
• Teknik İşbirliği Bürosu (TC - Technical Co-operation)
• İdari Hizmetler Bürosu

Ağustos 2003 itibariyle Cezayirli Dr. Taieb Cherif Genel Sekreter olarak seçilmiş olup, halen bu görevi sürdürmektedir.

Yukarıda belirtilen bu birimlerden Hukuk, Hava Ulaşım ve Hava Seyrüsefer Büroları, ICAO ana birimleri olarak değerlendirilmektedir.

Hukuk Bürosu (LEG " Legal Bureau)

ICAO Hukuk Bürosu aşağıdaki faaliyetlerle ilgilenmektedir:

• ICAO faaliyet alanına giren hususların hukuki açıdan değerlendirilmesi,
• üye ülkelerin hukuk birimleriyle koordine kurulması,
• yeni konvansiyon çalışmalarına katılmak,
• üye ülkelerin hükümranlık haklarının belirlenmesi ve korunması,
• üye ülkeler tarafından ICAO standartlarına getirilen farklılıklar hakkında çalışmalar yapılması,
• her türlü hukuki çalışmalara katılımda bulunulması,
• üye ülkelere yönelik olarak rehber doküman hazırlanması.

Hava Ulaşım Bürosu (AT - Air Transport)

ICAO Hava Ulaşım Bürosu Ekonomik konular ile Uçuş Emniyeti ile ilgili olmayan 2 adet Ekle (Annex) ilgili alanlarda çalışmalarını yürütmektedir. Bu Ekler, Annex 9 Kolaylaştırma (Facilitation) ve Annex 17 Güvenlik (Security) konularında yayınlanmışlardır. Bunlara ilave olarak, Hava Ulaşım Bürosunun faaliyetleri arasında, son zamanlarda güncel olarak gündemde bulunan Açık Semalar (Open Skies), Codeshare, Uçak kiralama, ikili anlaşmalar, stratejik Havayolu Birleşmeleri, Liberalizasyon, Globalleşme, internet ve elektronik biletleme, slot, bilgisayar rezervasyon sistemleri, ekonomik planlama ve ücret/yarar (cost benefit) analizi gibi konular da yer almaktadır.

Ayrıca, hava aracı gürültü standartları, motor gürültü emisyonları, ICAO faaliyetleri hakkında istatistiki bilgiler ve istatistiksel çalışmaları, uçak kaçırma olayları ile güvenlik çalışmalarının önemi ve havacılığı kolaylaştırma işlemleri konuları da bu Büronun ilgi alanına giren konular arasında yer almaktadır.

Hava Seyrüsefer Bürosu (AN - Air Navigation)

ICAO Hava Seyrüsefer Komisyonu (ANC), her genel kurul sonrası, ICAO üyesi devletler tarafından aday gösterilen, gerekli havacılık teknik bilgisine haiz adaylar arasından Konsey tarafından belirlenen 15 ülke temsilcisinden oluşmaktadır. 3 Yıl süreyle görev yapan bu üyeler, çalışmalara kendi kişisel kapasiteleri ile katkıda bulunmakta olup, ülke temsili söz konusu değildir. ANC Başkanı, mevcut üyeler arasından 1 yıl süre için Konsey tarafından belirlenmekte olup, bu süre uzatılabilmektedir.

ANC'nin görevi, ICAO'nun tüm teknik çalışmalarını düzenleme, inceleme ve gerçekleştirmek olup, konulara göre karar verme yetkisine sahip olabilmektedir. Şikago Sözleşmesi Ekleri ve bölgesel plan değişiklikleri konsey tarafından onaylanmaktadır.

Şikago Sözleşmesi'nin 18 Ekinden, kolaylıklar (Annex 9) ile güvenlik (Annex 17) konularında yayınlanan ikisi hariç, 16 Ek'in tamamı uçuş emniyet konularında yayınlanmış olup, ANC'nin görev sahasına girmektedir. Kısaca SARPs (Standards and Recommended Practices) olarak anılan Ek'lerin listesi Ek-1'de verilmiştir. Üye ülkelerin üyelikten kaynaklanan yükümlülüğü, SARP'lara uygulama farklılıklarının ICAO'ya bildirilmesidir.

Son üç dönemde ANC gündemindeki öncelikli konular, kısaca USOAP olarak bilinen Evrensel Emniyet Gözetimi Denetimi Programının kalitesinin arttırılması ve uygulanmasının temini; hava aracı kazalarının en aza indirilmesine yönelik düzenlemeler, hava aracı kaza ve olaylarının düzenli rapor edilmesinin temini ve istatistiklerin sistematik birleştirimi ve Engebeli Arazilerde Kontrollü Uçuş (CFIT) Programının geliştirilmesi ile gelişen havacılık teknolojisine uygun işletme kriterlerinin uygulamaya konulması; Evrensel Havacılık Güvenliği Programı (USAP) kapsamında güvenlikle ilgili uygulamaların yürürlüğe konulması, GNSS sistemlerinin standardizasyon ve sertifikasyon işlemleri olarak özetlenebilir. Ayrıca, 35. Genel Kurulda alınan USOAP'ın sistematik yaklaşım ile devamı yönündeki kararı da ANC tarafından yürütülmektedir.

Teknik İşbirliği Programı (TCB-Technical Co-operation)

Sivil havacılık faaliyetlerinin gelişmesini teminen 1952 yılında oluşturulmuş olan bu programla ilgili olarak, ICAO bünyesinde oldukça önemli çalışmalar yapılmaktadır. Bu kapsamda, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile birlikte ülkelere teknik yardım projeleri hazırlanmakta ve gerçekleştirilmektedir. Projelerin küçük veya büyük çapta olmasının önemi olmayıp, projenin ülke sivil havacılığında uçuş emniyetine ve ülke gelişimine (sosyal ve ekonomik) katkı sağlaması amaçlanmıştır. Bu tür projelerin finansmanının sağlanması için kısaca IFFAS olarak bilinen Uçuş Emniyeti için Finans Tesisi bu büronun çalışmaları için önemli katkılar sağlamaktadır.

ICAO Teknik İşbirliği Bürosu tarafından verilen hizmetler aşağıda özetlenmiştir:

• Trust Fund Projects : ICAO/UNDP işbirliği ile, ülkelerin kendi kaynakları veya diğer ülkelerden veya diğer ülkelerden ek kaynak kullanımıyla gerçekleştirilen projeler olup, Proje oluşumu ve projenin finansal yönetimi ICAO denetimindedir.
• Management Service Agreements (Hizmet Yönetimi Anlaşması): "Trust Fund" benzeri projeler olmakla birlikte proje ve finansman yönetimi daha esnektir.
• Civil Aviation Purchasing Service (CAPS- Sivil Havacılık Satın Alma Hizmeti): Ülkeler adına sivil havacılık teçhizatı satın alınmaktadır. ICAO toptan alım sonucu daha iyi fiyatla mal temin edebilmektedir. Ayrıca, uluslararası satın alma işlemlerinin getirdiği süre kısalmaktadır. Ülkeler ICAO'ya satın alma işlemi için gereken miktarı vermekte, işin geri kalanını ICAO yapmaktadır.

ICAO yaptığı işlerin tamamında servis ücreti almaktadır.

Proje Konuları: Sivil havacılık ana planı (Master Planı) hazırlanması, sivil havacılık mevzuatı oluşturulması, yeniden yapılanma (teşkilat), eğitim (ücretli/burs), havaalanı inşaat projelerine destek (özellikle mimari proje), vb... gibi sivil havacılıkla ilgili tüm konularda proje üretilmektedir.

Güvenlik Gözetimi Denetimi Programı Kapsamındaki İşler: Ülkelerin talebi halinde Teknik İşbirliği Bürosu tarafından ülkeler adına eylem planı ve uygulama projeleri hazırlanmaktadır.

Son Gelişmeler: CNS/ATM sistemleri ile GNSS gibi teknolojik gelişimlere uyum çalışmaları paralelinde bölgesel düzeyde projeler de geliştirilmektedir.

BÖLGESEL OFİSLER

ICAO'nun dünya çapında 7 bölgesel ofisi mevcut olup, bunlar aşağıda belirtilmiştir:

• Asya ve Pasifik Ofisi (Bangkok)
• Doğu ve Güney Afrika Ofisi (Nairobi)
• Avrupa ve Kuzey Atlantik Ofisi (Paris)
• Orta Doğu Ofisi (Kahire)
• Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karaipler Ofisi (Meksika)
• Güney Amerika Ofisi (Lima)
• Batı ve Orta Afrika Ofisi (Dakar)

Türkiye, Paris'te bulunan Avrupa ve Kuzey Atlantik Ofisi kapsamında yer almaktadır.