Çevrimdışı

Bilgisayarınızın paralel arayüzü normalde tek yönlü iletişime izin vermek üzere ayarlanmıştır. Bu seçenek neredeyse bütün aygıtlar için çalışır fakat veri aktarım hızını düşüktür (100 kbps). Şimdi anlatacağımız ayarı uygulayarak paralel girişinizin veri aktarım hızını 1 Mbps değerine çıkarabilirsiniz.

Yapmanız gereken "ECP" (Extended Capability Port) veya "EPP" (Enhanced Parallel Port) özelliklerinden birini etkin hale getirmek. Çoğu BIOS yazılımında her iki özelliği tek bir seçenek halinde görebilirsiniz "ECP/EPP".

Uyarı: Eğer bir yazıcı ve tarayıcı aynı paralel girişi paylaşıyorsa Ekran Görüntüsü F'de görülen aygıt çakışması veya sorunuyla karşılaşabilirsiniz. Eğer yüksek veri aktarım hızını korumak istiyorsanız sisteminize PCI genişleme yuvasına takılan fazladan bir paralel giriş eklemeyi düşünebilirsiniz veya aygıtlardan birisini başka bir haberleşme arayüzüne aktarabilirsiniz. Örneğin USB'yi paralele dönüştüren bir çeviriciyle her iki aygıtı aynı anda kullanabilirsiniz.

BIOS İnce Ayar

Bu bölümde hırslı kullanıcılar, sistem açılışını nasıl en hızlı şekilde yapabileceklerini, ekran kartlarını nasıl hızlandırabileceklerini, işlemcilerinin gücünü nasıl son noktaya kadar kullanabileceklerini, yongaseti ayarları üzerinde nasıl oynayabileceklerini ve belleklerinden en iyi başarımı nasıl elde edebileceklerini öğrenebilirler.

14. Açılış Sırasında Power-on Self-Test (POST) Sonuçlarını Göster

Bilgisayarınız açılırken, ne olup bittiğini görmek yerine genellikle üreticinin renkli logosunu görürsünüz. Şirin resimler görmek yerine bilgisayarınızın açılırken yaptığı testlerin sonucunu görebilirsiniz (veya görmelisiniz).

İşte bunu yapmanın yolu. "Advanced BIOS Features" menüsünün altında bulunan "Full Screen LOGO Display" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın. Bu ayardan sonra sisteminiz açılırken yaptığı bütün sınamaların sonuçlarını ekranda gösterecektir.

15. Bilgisayarınızı İki Kat Hızlı Açın

Bu ayar sayesinde bilgisayarınızın açılırken çeşitli bileşenleri incelemesini atlatabilirsiniz. Örneğin, takılı olan bellek miktarına üç kere yerine sadece bir kere bakılır; böylece bilgisayarınız neredeyse iki kat daha hızlı açılabilir. "Advanced" veya "Advanced BIOS Features" menüsünden "Quick Power On Self Test" veya "Quick Boot" seçeneğini "Enabled" olarak ayarlayın.

Uyarı: Bu ayarı yaptıktan sonra donanım sorunlarıyla karşılaşırsanız BIOS ekranına geri dönüp aynı seçeneği "Disabled" olarak ayarlayarak sorunun tam olarak nereden kaynaklandığını bulabilirsiniz.

16. Doğru Ekran Kartıyla Başlamak

Bilgisayar her açıldığında BIOS hangi ekran kartını kullanacağını anlamaya çalışır ancak buna gerek yok çünkü siz zaten biliyorsunuz!

"Init Display First" menü seçeneğine gelin veya bu seçenek BIOS tipine göre "Primary VGA BIOS" ya da "VGA Boot From" şeklinde de olabilir. AGP ekran kartı kullanıyorsanız "AGP" seçeneğini ayarlayın. Eğer sisteminiz yeniyse ve PCI Express arayüzüne sahipse AGP yerine burada "PEG Port/Graphic Adapter Priority" gibi bir seçenek görüyor olmalısınız.

17. Modası Geçmiş Ekran Kartı Ayarlarını İptal Edin

BIOS Cacheable: Bu seçenek başarımı sadece MS-DOS çalışırken arttırır (Ekran Görüntüsü G).

"Video RAM Cachable" ve "Video BIOS Cachable" gibi ayarlar sadece eski tip DOS kullanan sistemlerde başarımı arttırır, Windows'la hiç bir ilgileri yoktur. O zaman neden işi karıştıralım ki?

Bu ayarların her ikisini de "Disabled" olarak ayarlayın. Bu ayarları yaparken karşınıza "VGA Palette Snoop" gibi bir seçenek gelirse onu da etkisiz hale getirin. Aynı şekilde "System BIOS Cacheable" seçeneğini de güvenle iptal edebilirsiniz (Ekran Görüntüsü G) - artık her hangi bir başarım artışı sağlamadığı gibi bazı durumlarda sistemin kararlılığını da bozabiliyor

18. Doku Belleğini Kurun

"Graphics Aperture Size" seçeneği ("AGP Aperture Size" şeklinde de olabilir) temelde AGP ekran kartlarının dokuları yaratımlarken belleği daha verimli kullanabilmeleri için tasarlanmıştı. Günümüzde çoğu ekran kartının 128 MB hatta 256 MB tümleşik bellekleri olduğunu düşünürsek bu seçeneğin de modasının geçtiğini açıkça görebiliriz. Ayrıca artık görüntü bellekleri normal sistem belleklerinden daha hızlı çalışıyorlar. Eskiden sıkça duyulan, "Graphics Aperture Size" seçeneğini sistem belleğinizin yarısı olacak şekilde ayarlayın kuralı geçmişte kaldı bunun yerine doku belleğini uygun bir değerde tutmak daha mantıklı.

Bu seçeneği "128" veya "64" olarak ayarlayın.

19. Saat Hızı Ayarlarını Değiştirin

Bu ayarı yaptığınız zaman FSB hızaşırtması yaparken AGP ekran kartlarının yaşadığı sorunlardan kurtulabilirsiniz.

"AGPCLK/CPUCLK" ("AGP Clock" şeklinde de olabilir) ayarı üreticisi tarafından hızaşırtma imkanı sunulan anakartlarda bulunur. Eğer böyle bir seçenek varsa "Fix" olarak ayarlayın. Böylece FSB hızını arttırırken aynı zamanda AGP hızını da arttırmamış oluyorsunuz. "1/1" seçeneği ekran kartınızın FSB ile aynı hızda çalışacağını gösterir. Bu ayarı "2/3" yaparsanız AGP saat hızını FSB saat hızının 2/3 olarak ayarlarsınız yani FSB 100 MHz çalışıyorsa AGP 66 MHz olarak çalışır.

20. AGP Saat Hızını Arttırmak

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

AGP saat hızını arttırmak başarımı yükseltir fakat bazı sorunlar yaşayabilirsiniz - Ekran Görüntüsü H.


Bazı anakartlar AGP saat hızını arttırmanıza izin verir. "AGP Frequency" seçeneğinden tempoyu küçük adımlarla arttırın (Ekran Görüntüsü H) ve her seferinde bilgisayarınızı yeniden başlatın. Her ayarı bir çeşit 3B oyunla deneyin ve sistemin kararlı olduğundan emin olun. Bu işlemleri sistem de kararsızlık emareleri görülene kadar tekrar edin. Böylece en kararlı ve en hızlı ayarda sistemi çalıştırabilirsiniz.

21. AGP Voltaj Seviyesini Arttırın

Yüksek saat hızları aynı zamanda daha yüksek güç tüketimine neden olur. Aşağıdaki ayarları uygulayarak ekran kartınıza daha fazla güç gitmesini sağlayabilirsiniz.

"AGP Voltage" seçeneği giriş gerilimini 0.1 Volt aralıklarla değiştirmenizi sağlar. Bu değişiklikleri AGP hızını arttırdıktan sonra sistem kararsız duruma düşerse uygulayın.

Uyarı: Bazı durumlarda voltajı yüksek değerlere ayarlamak ekran kartına zarar verebilir. Giriş voltajını daha yüksek değerlere ayarladığınızda her hangi bir etkisi olmuyorsa eski düşük değere getirmeyi unutmayın ve sistemi tekrar kararlı çalışır hale getirebilmek için AGP saat hızını biraz düşürün.

22. İşlemci Önbelleklerini Etkinleştirin

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

İşlemci önbelleklerini (Level 1,2 veya 3) etkin hale getirmek önemli başarım artışları sağlar (Ekran görüntüsü I).

İşlemciler anakart üzerinde bulunan diğer parçalardan belirgin bir şekilde daha hızlı çalışırlar. İşlemleri hızlandırmak, işlemci ile sistem belleği arasında bulunan ve daha hızlı çalışan işlemci önbelleği sayesinde mümkün olur.

Seviye 1 (L1) önbellek çok küçüktür fakat işlemci çekirdeğinin üzerinde bulunur ve hızlı bir geçici veri depolama alanı sağlar. Seviye 2 (L2) önbellek çok daha büyüktür ve bütün yazılımsal elemanları depolayabilir, işlemci isteği geldiğinde gerekli olan veri bu önbelleğin üzerinde bulunuyorsa asıl sistem belleğinden bulunup getirilmesinden çok daha hızlı bir şekilde işlemciye sunulabilir. İşlemciye tümleşik L2 ve harici L3 önbelleği bulunan sistemlerde (neredeyse hepsinde var) bu ayarları etkin hale getirmenizi şiddetle tavsiye ederiz (Ekran Görüntüsü I).

23. APIC Seçeneğini Açın

Yongasetleri genellikle kuzeyköprüsü ve güneyköprüsü olarak adlandırılan iki ana bölümden oluşur. Bu iki bölüm işlemci, bellek, genişleme kartları ve diğer çevresel donanımlar arasındaki veri akışını sağlarlar. Aşağıda belirttiğimiz ayar daha fazla kesme isteği kullanılabilmesinin ve de daha fazla aygıt bağlanabilmesinin yolunu açar. Kullanılabilir kesmelerin (interrupt) sayısı 16'dan 24'e çıkar. Ek olarak kesme kullanımı gözle görülür şekilde daha esnek hale gelir böylece çeşitli işlemler yapılırken zaman kazanılmış olur.

Yapmanız gereken sadece "Advanced BIOS Features" menüsü altında bulunan "APIC Mode" seçeneğini "Enabled" olarak ayarlamak.

24. Burst Mode Ayarını Etkinleştirin

Sabit disklere, PCI kartlara ve belleğe erişim "Burst Mode" etkinken çok daha hızlı gerçekleşir. Bu kip açıkken aygıtlar arasında veri aktarımı çok hızlı olur çünkü çoklu veri aktarımları kurulabilir veya her bir işlem ayrı ayrı onaylanacağına tek bir onaylama paketiyle işlemler tamamlanır.

BIOS menüleri arasında gezinirken "Burst Mode" seçeneğini gördüğünüz yerde "Enable" olarak ayarlayın. Böyle bir değişikliği yaptıktan sonra sisteminizin kararlı çalıştığından emin olun.

Uyarı: Pek çok PCI kart "PCI Dynamic Bursting" seçeneği "Enabled" olarak ayarlandığında düzgün çalışmaz.

25. Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Bus Mastering Ayarını Etkinleştirin: Bu seçenek sayesinde sabit disk erişimi hılanır (Ekran Görüntüsü J).

 

Çevrimdışı

Bu BIOS ayarı Windows'a okuma ve yazma işlemleri sırasında daha hızlı DMA (Direct Memory Access) kipini kullanmasını söyler. DMA kipi sabit diskin veriyi işlemciye göndermeden belleğe yazabilmesini sağlar. Bu sayede sabit diskte bulunan veriye erişim hızlandırılmış ve çok değerli olan işlemci gücü daha az kullanılmış olur.

"Integrated Peripherals" menüsü altında "PCI IDE BusMaster" seçeneği varsa Ekran Görüntüsü J'de görüldüğü gibi "Enabled" olarak ayarlayın. Bu seçeneği etkin hale getirdikten sonra Windows altında "Başlat, Denetim Masası, Sistem" ayarlarından Donanım sekmesi altında Aygıt Yöneticisi tuşuna basın. "IDE ATA/ATAPI Denetleyiciler" alt başlığını bulun. "Birincil IDE Kanalı" başlığına çift tıklayın ve açılan pencereden "Gelişmiş Ayarlar" sekmesine gidin. Burada bulunan bilgiler arasında "Aktarım Kipi" gibi bir başlık göreceksiniz. Bunun karşısında "Ultra DMA Mode" gibi bir şey yazdığından emin olun. Sabit diskler genellikle "Ultra DMA Mode 5" desteklerken CD ve DVD sürücüler "Ultra DMA Mode 2" destekler.

26. RAM Zamanlamalarını Değiştirin


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Azaltılmış gecikmeler: Bu ayar sadece yüksek kaliteli bellek birimleri için çalışır fakat bir kere bu ayarı çalışır hale getirebilirseniz büyük farklar görebilirsiniz (Ekran Görüntüsü K).


Bütün SDRAM ve DDR bellek birimleri, bellek zamanlama değerlerini içeren SPD (****** Presence Detect) adlı yongaya sahiptirler. RAM üreticileri SPD değerlerini kararlı bir sistem sağlamak üzere ayarlarlar. Ancak çoğu zaman daha üst seviye zamanlama değerlerini denemek işe yarar ve bu sayede sistem başarımını %10 kadar arttırmak mümkün olabilir.

Bu iş için "System Performance", "Memory Timings" veya "Configure DRAM Timing" gibi bir ayar menüsünü BIOS'ta bulunuyor olması lazım. Genel kural olarak bu ayarın varsayılan değeri "By SPD" şeklindedir. Bu ayar, bilgisayara, doğru zamanlamaları bellek birimi üzerindeki yongadan okumasını söyler ve belleğe erişmek için bundan sonra belirtilen ayarları kullanır.

Sisteminin kendiliğinden gelen ayarlarını kullanmak istemeyenler "Disabled" veya "User Defined" seçeneklerinden birini seçip (ekran görüntüsü K) birazdan anlatacağımız uyarıları dikkate alarak istedikleri ayarları yapabilirler.

27. RAS-to-CAS Gecikme Değerini Düşürün

Sistem belleğini iki boyutlu bir tablo olarak düşünerek kolayca nasıl çalıştığını anlayabiliriz. Veriye ulaşabilmek için öncelikle hangi satırda olduğunu sonra da hangi kolonda olduğunu bulmak için sırasıyla Row Adress Strobe (RAS) ve Column Address Strobe (CAS) işlemleri gerçekleştirilir. Belleğin doğru adresine ulaşıldığından emin olabilmek için RAS ve CAS sinyalleri arasında ufak bir gecikme süresine gerek duyulur. Bu RAS-to-CAS gecikmesi normalde bir veya iki saat turudur (clock cycle).

"SDRAM RAS to CAS Delay" seçeneği tam olarak RAS sinyali ile CAS sinyali arasında ne kadar saat turu olacağını ayarlamanıza yarıyor. Genellikle ayarlar 2 en hızlı olmak üzere 2 ile 5 arasında değişiyor. Bu değeri her seferinde bir saat turu olacak şekilde azaltmaya başlayın ve her seferinde sistemin kararlılığını deneyin. Belleğiniz ne kadar kaliteliyse bu değeri daha fazla küçültebilirsiniz demektir.

28. CAS Gecikmesini Düşürün

Bellek erişimi söz konusu olduğunda belleğin doğru adresteki veriye ulaşması için bir miktar süre gerekir ve buna gecikme denir. Bir bellek hücresi için bu aralık 2T iki saat turu, 3T üç saat turu vb şeklinde isimlendirilir. "SDRAM CAS Latency" seçeneği için küçük bir değer daha yüksek başarım anlamına gelir.

"SDRAM CAS Latency" seçeneği için en doğru ve uygun değer genellikle belleğin üzerindeki etikette veya üzerine kazınmış olarak yazar. Düşük fiyatlı ürünler için tipik değer 3T veya 2.5T'dir. Bu seçeneği 2.5T veya 2T olarak değiştirin ve sisteminizin kararlı çalışıp çalışmadığına bakın. Bazı üreticiler 2T destekleyen belleklerinin daha yüksek saat hızlarını desteklediklerini belirtiyorlar. Eğer CAS gecikme süresini düşürmek işe yaradıysa aynı zamanda "Memory Frequency" seçeneği altından bellek saat hızını da arttırmayı deneyebilirsiniz.

Uyarı: Her seferinde sadece bir değişiklik yapın, daha sonra sistemi yeniden başlatın ve bir deney yazılımı (benchmark) çalıştırarak yaptığı etkiyi gözleyin. Bu sayede ortaya çıkan bir kararsızlık durumunda hangi ayarda sorun olduğunu kolayca anlayıp eski haline getirebilirsiniz.

29. Bellek Yükleme Zamanını Düşürün

Doğru ayarları yaptığınızda bellek hücreleri çalışmaları için gereken elektrik yükünü daha hızlı alırlar. "SDRAM RAS Precharge Delay" seçeneği tam olarak bu zamanı ayarlamaya yarıyor. "2" gibi düşük değerler hızı arttırırken daha yüksek değerler daha kararlı bir sisteme sahip olmanızı sağlıyor. Her seferinde bir saat turu azaltarak sistemi yeniden başlatın ve sistemin kararlı olduğundan emin olun.

30. Bir Sonraki Bellek Erişimi İçin Beklenilen Süreyi Kısaltın

"SDRAM Active Precharge Delay" seçeneği de saat turları olarak ayarlanıyor ve ardışık bellek erişimleri arasında geçmesi gereken süreyi belirliyor. Yani bu değer ne kadar düşük olursa sistem başarımı o kadar artıyor.

Bu değer için genel kabul: Active Precharge Delay = CAS-Latency + RAS Precharge Delay + 2 (güvenlik için fazladan ekleniyor). Her zaman olduğu gibi bu ayar için de her seferinde bir düşük değeri seçerek sistemin düzgün çalıştığından emin olun. Sistem kararlılığını koruyamadığı zaman bu ayarı bir yüksek değere getirin ve bırakın.

31. Bellek Zamanlamalarını Okuyun

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

RAM Zamanlamaları (Timings): Ayarlar üzerinde adım adım yapılan değişiklikler RAM başarımınızın artmasını sağlar (Ekran Görüntüsü L).


27 ile 30 arasında anlattığımız maddelerdeki ayarlar genellikle belleğin üzerinde yazılıdır. "2.5-4-4-8" gibi bir sıra rakam ayarlamanız gereken saat turlarını gösterir: 2.5 tur CAS, RAS to CAS Delay 4 tur, RAS Precharge Delay 4 tur ve Active Precharge Delay 8 tur. Bu ayarlar o bellek birimi için belirtilen saat hızında üreticinin önerdiği ayarlardır. Daha düşük değerler de çalışabilir fakat aynı zamanda sistem çakılmalarına da neden olabilir. Başarımı arttırmak için bu değerleri adım adım her seferinde bir tanesinde değişiklik olacak şekilde düşürün ve her seferinde sistemin kararlı çalıştığından emin olun (Ekran Görüntüsü L).

32. RAM Giriş Gerilimi Seviyesini Arttırın

Bellekler daha hızlı çalıştığında daha fazla voltaja gereksinim duyarlar. Bu yüzden saat hızı artışlarını dengelemek için gerilimi (voltage) arttırmanız gerekir.

"DDR Reference Voltage" seçeneği gerilim seviyesini 0.1 volt aralıklarla değiştirmenize izin verir. Bu değeri arttırmak sadece zamanlama değerlerini düşürdüyseniz veya daha yüksek bellek saat hızları seçtiyseniz ve sistem çakılmalarıyla karşılaştıysanız gerekli olabilir.

Uyarı: Giriş gerilimini çok yüksek değerlere ayarlamak bazı durumlarda bellek birimlerinize zarar verebilir!

33. Anakart Ses Yongasını Devre Dışı Bırakın

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Gereksiz yüklerden kurtulun: Anakartın ses yongası gibi kullanmadığınız işlevleri kapatın (Ekran görüntüsü M).

Anakart üzerinde gelen ses yongasının hiç kullanılmadığı durumlar olabilir. Eğer PCI ses kartınız varsa veya bilgisayarınızın ses özelliklerini hiç kullanmıyorsanız anakart üzerinde bulunan ses yongasını devre dışı bırakabilirsiniz. Bu sayede sistem başarımınız ve güvenliğiniz bir miktar daha arttırılmış olur.

"Integrated Peripherals" menüsünde "AC97 Audio Select" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın (ekran görüntüsü M).

34. Oyun Girişini Devre Dışı Bırakın

Sadece eski tip oyun çubuğu (joystick) veya oyun girişinden MIDI arayüzü bağlayanlar bu bağlantıya iki I/O girişi ve IRQ ayırmak isteyeceklerdir (Eğer yeni oyun çubuğunuz varsa zaten USB arabirimi kullanıyordur). Bu sınıflandırmaya girmeyen bütün kullanıcılar gönül rahatlığıyla bu girişi iptal edebilirler.

İşte nasıl yapılacağı: "Integrated Peripherals" menüsünden "Game Port" seçeneği "Disabled" olarak ayarlayın.

35. Tümleşik LAN İşlevlerini Devre Dışı Bırakın

Bazı anakartlar iki ağ arayüzüyle donatılmış olarak geliyorlar ancak genellikle kullanıcılar sadece bir tanesine ihtiyaç duyuyorlar yani diğerini kapatabilirler. Bu sayede sistem başarımı ve kararlılığı biraz arttırılabilir.

"Integrated Peripherals" menüsünden "Onboard Intel LAN" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.
__________________
36. Gereksiz Girişleri Kapatın

Ne de olsa sadece eski PDA'lar ve seri modemler COM1 ve COM2 girişlerine gereksinim duyarlar. Bu girişleri iptal ederseniz iki IRQ kazancınız olur ve işlemcinin denetlemesi gereken kesmeler azalır. Paralel LPT arayüzü bile günümüzde anlamsız hale geldi. Eğer yazıcınızı ve tarayıcınızı USB girişinden bağlıyorsanız bu eski arayüze ihtiyacınız yok demektir.

"Integrated Peripherals" menüsünden "IO Devices, Com-Port" seçeneği altında bulunan ve bazen "****** Port 1/2" olarak da yazılabilen COM1 ve COM2 arayüzlerini iptal edin. LPT arayüzünü kapatmak için de "Parallel Port" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.

37. Firewire Girişini İptal Edin

Bu arayüze kameradan görüntü aktarmak istiyorsanız veya Firewire arayüzü kullanan çevresel aygıtlarınız varsa gereksinim duyabilirsiniz. Böyle bir durum yoksa kapatın. "Integrated Peripherals" menüsünden "Onboard 1394 device" seçeneğini "Disabled" olarak ayarlayın.


BIOS Güncelleme


Zaman zaman anakart üreticileri yeni BIOS sürümleri çıkarırlar. Güncellenmiş bir BIOS sahip olduğunuz donanımları daha verimli çalıştırabilir hatta hızaşırtma özellikleri gibi yeni işlevler kazandırabilir. Ne zaman anakartınızın yeni bir sürümü çıkarsa BIOS güncellemesi yapmanızı öneriyoruz (alfa veya beta sürümler dışında).

BIOS yazılımı özel bir flaş bellek birimi içinde bulunur. Yeniden yazılabilen bu bellek sayesinde eskisinin üzerine yeni sürümü yazarak güncellemeye izin verir. BIOS güncellemesi, her üreticinin o anakart için özel olarak hazırladığı yazılım sayesinde yapılır. Bellek teknolojisi kullanıldığından BIOS güncellemesine BIOS'u flaşlamak da denir.

BIOS güncelleme söz konusu olduğunda kullanıcılar bunu yapmak için iki yol kullanabilirler. İlki anakartla birlikte gelen sürücü CD'sinde bulabileceğiniz veya üreticinin internet sitesinden indirebileceğiniz Windows altında çalışan güncelleme yazılımıdır. Belirli aralıklarla bu yazılım internete bağlanarak yeni BIOS sürümü olup olmadığını denetler, varsa kendiliğinden bunu indirir ve yükleyip isteyip istemediğini kullanıcıya sorar. Bu yöntem kolaydır fakat bilgisayarınızda sistem kaynaklarını kullanan fazladan bir yazılımın daha çalışması demektir.

Sisteminiz kararlı çalıştıktan sonra Windows yazılımını kullanmak kesinlikle kötü değildir. Ancak Windows kurulumunuz dağıldıysa bu yöntemi kullanmamayı tercih etmelisiniz. Bu durumda eski DOS güncelleme yöntemini kullanmanız önerilir.

DOS yazılımını üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz. Sonra bilgisayarınızı DOS sistem disketiyle açıp BIOS güncelleme yazılımını komut satırından çalıştırmanız gerekiyor; bu tür yazılımlar genellikle ZIP dosyası halinde gelirler, bunları diskete açarak kopyalamanız gerekir. Bu yöntem daha güvenilirdir çünkü çalışmak için hiç bir aygıt sürücüsü yüklenmesini gerektirmez.

Uyarı: Taşınabilir bir sisteme BIOS güncellemesi yaparken sistemin pilden çalışmadığından emin olun - dizüstü bilgisayarlar BIOS güncellemesi sırasında mutlaka fişe takılı olmalıdır yoksa güncelleme sırasında sistem kapanabilir ve bir daha açılmaz hale gelebilir.

38. Yeni BIOS'u Yüklemek

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Anakartınızı (veya sisteminizi) seçin: Sadece sizin anakartınız veya bilgisayarınız için olan BIOS sürümünü kullanın (ekran görüntüsü N).


Anakart (veya sistem) üreticinizin internet sitesine gidin ve destek sayfalarına bir göz atın. Anakart veya sisteminizin model numarasını bulun (ekran görüntüsü N). Model isimleri genellikle "GA-686BX", "A7N8X-E" veya "K8T Neo2" gibidir. Eğer aramalarda her hangi bir sonuca ulaşamazsanız sadece model adını yazmayı deneyin. Bazen bu şekilde de bir sonuca ulaşamazsınız bunun nedeni büyük ihtimalle anakart kutusunda yazan isimle model isminin bir birini tutmamasıdır (örneğin "K8T-Neo" ve "MS-6702 Version 1.0"). Böyle bir durumla karşılaşırsanız anakartınızı model isminden bulmak yerine uzun yoldan listelere bakarak anakartınızı tanımlamaya çalışın. Doğru modeli bulduğunuzda "Downloads" veya "Support" bölümünden gerekli yazılımı ve güncellemeyi indirebilirsiniz.

39. BIOS Sürümlerini Arşivlemek

Bazı kullanıcılar, ihtiyaçları olmasa bile, BIOS güncellemelerini üreticinin sitesinden düzenli olarak indirirler: alfa ve beta gibi sürümlerinin devamlı el altında bulunması ve ufak değişimleri takip edebilmek için. Her zaman yaptığınız güncellemeyi beğenmeyerek veya sorun çıkarttığını görerek eski sürüme dönebilirsiniz. BIOS güncellemesini yapmadan önce üretici firmanın koyduğu beni oku dosyalarını mutlaka okuyun. Bu dosya içinde yeni sürümün ne gibi değişiklikler ve geliştirmeler içerdiği belirtilir.

40. Güncelleme Kurulumunu Deneyin

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Kurulum denemesi: Burada görülen tanımlamalara bakarak güncelleme gerekip gerekmediğini anlayabilirsiniz (ekran görüntüsü O).

Eğer bir BIOS güncellemesi önemli sorunlara çözüm oluyorsa sizin sisteminizde bu sorunların olup olmadığına karar vermeniz gerekir. Eğer sizin için önemli değilse o güncellemeyi atlayabilirsiniz tabi eğer önemli bir başarı artışı gibi bir geliştirme sağlamıyorsa. BIOS güncellemeleri genellikle daha hızlı işlemcilerin o anakarta takılabilmesini sağlar böylece ileriye dönük bir başarım artışı sağlayabilirsiniz.

Anakartınızı kendiniz almadıysanız yani bilgisayarınızın bir parçası olarak size geldiyse, BIOS güncellemesi olup olmadığını anlamak için en iyi sistem üreticisinin internet sitesine bakmaktır. Bilgisayar üreticisi kendi sistemleri için özel bir BIOS güncellemesi çıkarmış olabilir ancak aynı anda anakart üreticisi de farklı bir BIOS güncellemesi sunuyor olabilir. Böyle ikileme düştüğünüz durumlarda en iyisi üretici firmaya hangi güncellemeyi yapmanız gerektiğini sormaktır. Eğer kesin bir cevap alamıyorsanız en iyisi o güncellemeyi atlayabilirsiniz.

41. Güncelleme Disketi Hazırlamak

Normalde BIOS güncellemesi indirdiğinizde genellikle içinde pek çok dosya olan bir ZIP dosyası gelir. Dosyalardan biri BIOS'un güncel yazılımını içerir, bu dosyanın adı genellikle "W7176IMS.110" veya "AN8D1007.BIN" gibi bir şey olur. Ayrıca sıkıştırılmış dosyanın içinde kurulum yönergelerini içeren bazı yazı belgeleri de bulabilirsiniz.

Yürütülebilir .EXE uzantılı dosya BIOS güncellemesini yükleyecek olan dosyadır. BIOS dosyasının içinde bulunan bilgileri anakart üzerindeki yongaya aktarır. Awar BIOS'lar için bu dosya genellikle "awdflash.exe" şeklinde adlandırılır. Ayrıca güncellemeyi kendiliğinden yapacak veya kolaylaştıracak bir dosya da "start.cmd", "flash.bat", veya "autoexec.bat" adı altında bu pakete dahildir. Bu dosyaların hepsini "C:\BIOS\" dizinine açın. Eğer indirdiğiniz BIOS güncelleme dosyası kendi kendini açan bir sıkıştırma tipine sahipse bu dosyayı belirttiğimiz dizine kopyalayın ve orada çalıştırın.

Önemli: Bilgisayarınız hala çalışırken (diğer bir deyişle yeniden başlatmadan önce), BIOS güncellemesi hakkında ek bilgiler içeren benioku (readme) dosyasını yazdırın. Bu dosyayı anakartınızın veya bilgisayarınızın kullanım kılavuzuyla birlikte saklayın. Eğer bu kılavuzların kopyası elinizde yoksa üreticinin internet sitesinden indirebilirsiniz.

42. BIOS'u Disketten Güncelleyin

Bu işleme başlayabilmek için çalıştırılabilir bir DOS disketine ihtiyacınız var. Bunlardan bir tane yapmak için Başlat menüsünden Bilgisayarım'ı açın. Disket sürücü üzerine sağ tuşla tıklayın ve Biçimlendir seçeneğini seçin. Açılan pencereden "MS-DOS Başlangıç Disketi Oluştur" seçeneğini işaretleyin ve işlemi başlatın. İşlem bitince biçimlendirme penceresini kapatın. Daha sonra oluşturduğunuz disket içinde BIOS güncelleme dosyalarını çekin. Eğer yeterli yer yok uyarısı gelirse biçimlendirmeden sonra disket içinde bulunan dosyalardan bazılarını silebilirsiniz.

Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve daha önce yukarıda belirttiğimiz açılış sırası ayarlarına girerek sistemin disket açılmaya ayarlı olduğundan emin olun.

43. DOS Altında BIOS Güncellemesi

Sisteminizin kararlı bir durumda olduğunu ve duvardaki fişe takılı olduğundan emin olun. Daha önce de söylediğimiz gibi taşınabilir bilgisayarınızı kesinlikle pilden çalışırken güncellemeyin.

Sisteminizi yeniden başlatın ve daha önceden hazırladığınız DOS disketiyle başlatın. Komut satırı geldiğinde flaş programının ismini yazın ve onun arkasından BIOS verisini içeren dosyanın ismini yazın. Award BIOS güncellemesi için şu şekilde görünmesi lazım:

A:\>awdflash.exe w6330vms.360

Geri kalan işlemler için yazılım sizi yönlendirecektir.

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.

Eski BIOS'u yedekleyin: Yeni BIOS'u yazdırmadan önce eski BIOS'unuzun yedeğini alın. Bu işlem için [Y] tuşuna basmanız yeterli (Ekran Görüntüsü P).


BIOS güncelleme dosyalarının ismi sizin için farklı olsa da işlemler genellikle aynıdır. Ekrandaki yönergeleri takip edin ve bütün yedekleme önerilerinin yerine getirin. Bütün güncellemeler için eski BIOS'unuzun bir kopyasını almaya çekinmeyin (ekran görüntüsü P). Bu yedekler yeni BIOS sorun çıkarırsa hayatınızı kurtarabilir.

En sonunda güncelleme yazılımı yeni BIOS'u gereken yere kopyalar. Bu işlem bittikten sonra bilgisayarınızı yeniden başlatın. Güncelleme işlemi sırasında bilgisayarınızın kapanmamasına çok dikkat edin.

44. Yeni BIOS'un Yüklenmesi

Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Güncelleme işlemi bittikten sonra bilgisayarı kapatın. Güç kablosunu çıkardığınızdan emin olun "BIOS Altın Kuralları" başlığı altındaki 5. Madde'de anlatıldığı gibi CMOS bilgilerini silin. Güç kablosunu tekrar takın. Bilgisayarınızı açın, büyük ihtimalle yeni BIOS yüklendiğini gösteren bir mesajla karşılaşacaksınız. Daha sonra sihirli tuşa basarak BIOS ayar ekranına geçin. "Load Optimized Defaults" seçeneğini seçin (Bazı sistemlerde "Exit, Load Setup Defaults" şeklinde de görünebilir). Daha sonra [F10] tuşuna basıp ayarları kaydedip çıkın ve yeni güncel BIOS'unuzun tadını çıkarın.


BIOS Altın Kuralları

BIOS ayarlarını değiştirdiğinizde genellikle sorun yaşamazsını tabi giriş gerilimlerini (voltage) arttırmıyorsanız. Yine de sorun yaşamamak için aşağıda belirteceğimiz kurallara uygun davranmakta fayda var.

1. Yeni ve daha güncel bir BIOS yüklemeden önce eskisini mutlaka yedekleyin. Bütün güncelleme yazılımları "Save current BIOS as" benzeri bir seçenek içerirler. Bu yedek sayesinde olası bir sorun çıktığında sisteminizi tekrar çalışır hale getirmek kolaylaşacaktır.

2. Her seferinde sadece bir ayarı değiştirin. BIOS ayar ekranında değişiklik yaparken her seferinde bir tane yapmaya özen gösterin böylece bilgisayarınızı yeniden başlattığınızda bir sorunla karşılaşırsanız hangi ayarın buna neden olduğunu kolaylıkla bulabilirsiniz.

3. Sisteminizi denemek için zorlama deneyleri yapın. Sisteminizi ağır veya tam yük altında çalıştırmak ayarların doğru yapıldığını ve sistemin kararlı olduğunu anlamak için en iyi yöntemdir. Bu iş için birden çok yazılımı çalıştırarak sisteme yüklenebilirsiniz. 3DMark 2005 gibi bir deney yazılımı da işinizi görecektir.

4. Eğer her şey kötüye giderse sistemi tamamen kapatıp açmayı deneyin. Eğer bilgisayarınız yeniden başlatma tuşuna bastıktan sonra açılmadıysa bilgisayarınızı kapatın ve birkaç dakika bekleyin ve tekrar açın. Varsa güç kaynağı üzerindeki düğmeyi kullanın veya fişi çekin.

5. CMOS ayarlarını silin. BIOS değişikliği yaptıktan sonra bilgisayarınız yeniden başlamıyorsa ayarları geri almak için BIOS ayar menüsüne giremezsiniz. Böyle bir durumlar karşılaşırsanız CMOS üzerinde tutulan ayarları silebilirsiniz. Anakartınızın kullanım kılavuzunda CMOS ayarlarını silmeyle ilgili başlık altındaki (Clear CMOS) yönergeleri izleyin.

Bazı durumlarda bu işlem için anakart üzerine bulunan bir atlatıcının (jumper) yerini değiştirmek gerekebilir. (veya duruma göre anakart üzerinden bir dizi atlatıcıyı yerinden çıkarmanız veya bir DIP anahtar ayarı yapmanız da gerekebilir). CMOS bellek temizlendikten sonra yerini değiştirdiğiniz atlatıcıyı eski yerine getirmeyi unutmayın.

Bir başka seçenek CMOS pilini yerinden çıkarmak ve bilgisayarın fişini çekmektir. Ancak bu işlemin tam olarak çalışması için birkaç saat bu şekilde beklemek gerekebilir.

Alıntıdır..