Çevrimdışı

ean Armour POLLY, 1992 yılında İnternet hakkındaki bir makale için başlık arıyordu. Tesadüfilik, kaos ve tehlikeyi bir arada anlatan bir metafor düşünürken bir fare altlığı üzerinde büyük bir dalga ve bir sörfçünün resmini gördü, aradığını bulmuştu. Aradan geçen 18 yılda İnternet, modern yaşamın bir parçası haline gelecek kadar değişirken, sörf benzetmesinin de ne kadar uygun olduğu ortaya çıktı. İlerleyen satırlarda büyük dalgalar olmadan biraz daha hızlı sörf yapmanın Pardus'ta da mümkün olduğunu göreceksiniz.

Hızlandırmanın nasıl olduğunu anlamak için öncelikle basit doğrudan bağlantı yönteminin nasıl çalıştığını anlamak gerekiyor. Bir İnternet sayfası resimler, animasyonlar, metinler gibi çeşitli dosyalardan oluşuyor ve İnternet'e bağlı her cihaz gibi bu sunucuların da birer IP adresi bulunuyor. Ancak bizler bu IP adresleri yerine bu sitelere verilmiş benzersiz isimler olan [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gibi alan adlarını kullanıyoruz.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


İşte bu alan adlarının hangi IP adresindeki sunucuda bulunduğunu bulmak için bu bilgileri bir veritabanında tutan özel sunucu sistemler kullanılıyor. Bu sunucular tıpkı bilinmeyen numaralar servisi gibi çalışıyor ve sorguladığınız alan adlarının IP adreslerini size gönderiyor. Bu sunuculara İsim Sunucuları (DNS–Domain Name Server) deniyor. Bu yolla sitenin bulunduğu sunucunun IP adresini öğrendikten sonra da bu adresteki dosyalar bilgisayarınıza indirilerek tarayıcı tarafından yorumlanıyor ve ekranda gösteriliyor.


Hızı etkileyen faktörler

Gördüğünüz gibi kullandığınız ağ altyapısı ve İnternet bağlantı tarifenizin sağladığı bant genişliği dışında sörf hızını etkileyen durumlar var. Özellikle isim ve web sunucusunun ne kadar sürede cevap verdiği ile tarayıcınızın yorumlama hızı önemlidir.

İsim sunucularında en büyük gecikme iletim süresinde yaşanır, çünkü bu sunucular düşük veri miktarı ve büyük önbellek yapısıyla çalıştığından genellikle çok hızlı cevap verirler ancak sizin İnternet'teki konumunuz dolaysıyla sorgunun ve cevabının iletilmesinde sunucudan kaynaklanmayan bir gecikme olmaktadır. Bu gecikme değerini herhangi bir terminal penceresinden “dig <alan adı>” komutunu çalıştırarak görebilirsiniz.

Web sunucularındaysa gecikme hem iletimde hem de sunucudan kaynaklanmaktadır, çünkü web sunucuları büyük ve çok sayıda veri dosyalarıyla çalışır. Açmak istediğiniz bir sayfadaki resimler, animasyonlar ve arka planda çalışan betik ve stil dosyalarının her birisi için sunucuya bir istek gönderilir, sunucuda çalışan betikler de düşünüldüğünde sunucunun tüm bu istekleri cevaplaması zaman alır.


Çözüm

Sonuç olarak sunuculara yapılan her bir istek için bir bekleme süresi olduğuna göre çözüm bu istekleri mümkün olduğunca azaltmaktan geçmektedir. Eğer bir alan adının ip adresini zaten biliyorsanız isim sunucusuna sormanıza gerek kalmaz, aynı şekilde açtığınız bir İnternet sayfasındaki sabit resimler, animasyonlar ve diğer sabit dosyalar bilgisayarınızda kayıtlıysa bunların indirilmesi gerekmeyecektir.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Aslında tarayıcı önbellekleri bu ihtiyaçları bir miktar karşılamaktadır ancak özgür yazılımlar sayesinde binlerce dolarlık büyük sunucu sistemlerde kullanılan teknolojileri masaüstünüzde kullanmak da mümkün, aradaki farkı deneyerek keşfetmek için okumaya devam edin.


Dnsmasq Servisi

Dnsmasq servisi adından anlaşılacağı gibi, alan adı sorgulamalarını yönetmek için kullanılan bir servistir ve Pardus kurulumunda yüklenmektedir. Servis yöneticisindeki “Sistem Servisleri” listesinden çalışma durumunu kontrol edebilirsiniz. Görsel bir yapılandırma arayüzü bulunmamaktadır.

Servis çok ayrıntılı yapılandırmalara olanak veriyor ancak burada tüm özelliklerini anlatmak mümkün değil. Yapılandırma için /etc/dnsmasq.conf dosyasını Dolphin'den sağ tıklayarak yönetici yetkileriyle açmak gerekiyor.

Örneğin ozgurlukicin.com ve birkaç sitenin sunucusunun IP adreslerini biliyorum, ayrıca pardus.org.tr alan adına ait sorgulamaların Pardus isim sunucularından, google.com sorgulamalarının da Google isim sunucularından yapılmasını istiyorum. Bunun için yapılandırma dosyanın sonuna şunları eklemem yeterli olacaktır.

address=/ozgurlukicin.com/193.140.100.217
address=/facebook.com/204.74.66.132
server=/pardus.org.tr/193.140.100.210
server=/google.com/8.8.8.8

Bu şekilde “address=” tanımı yaparak bazı siteler için sabit bir IP adresi tespit etmiş ve İnternet'ten hiç sorgulama yapılmamasını sağlamış olursunuz. Bunun yanında “server=” tanımlaması yaparak bazı alan adları için daha hızlı olduğunu bildiğiniz sunucuların kullanılmasını sağlayabilirsiniz. Dnsmasq bu ayarlamaları alt alan adları için de uygulamaktadır yani yukarıdaki örnekte docs.google.com alan adı için de 8.8.8.8 ip adresindeki DNS sunucusu kullanılacaktır, ayrıca bir yapılandırma eklemenize gerek yoktur. Dnsmaq, yapılandırma dosyasında belirtilmese de daha önce yapılmış sorgular için de bir veritabanı tutarak tekrar tekrar sorgulama yapılmasını önlemektedir.

Benden duymuş olmayın ama ağınızda bazı siteler IP ya da DNS bloklama yöntemiyle engellenmişse bu servis sayesinde alternatif IP adresi ya da özel isim sunucusu tanımı yaparak bu engellemeleri aşmanız da mümkün
Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.
.

Peki, servisi nasıl sürekli aktif tutacaksınız? Aslında sadece Servis Yöneticisi'nden servisi çalıştırmak ve açılışta çalıştırılacak şekilde ayarlamak yeterli. Bağlantı profilinizde de İsim Sunucu ayarının “Öntanımlı” seçili olması gerekiyor.

Yazıyı kaleme aldığımda servisin çalışması konusunda tespit ettiğimiz bir hata bulunuyordu. Hata çözülmüş olsa da henüz Pardus deposuna alınmamıştı. Bu nedenle Ağ Yöneticisi'ndeki İsim Sunucu listesine 127.0.0.1 adresini ekleyip bunu en üst sıraya almanız gerekiyor.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Squid Servisi

Squid genel anlamda bir vekil sunucu servisidir, ancak sıradan bir yazılım değildir. Apache'nin web sunucuları piyasasındaki itibarı neyse Squid de kendi alanında aynı itibara sahiptir. Hemen tüm profesyonel UTM (Unified Threat Management) Linux dağıtımlarında bulunur. Pardus'ta ise Paket Yöneticisi üzerinden kurulabilir. Aynen Dnsmasq'ta olduğu gibi bir yapılandırma arayüzü yoktur ve Servis Yöneticisi'nden çalışma durumu kontrol edilmelidir.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Squid çok geniş işlevlere sahiptir ancak bu yazıda bizi ilgilendiren kısmı önbellekleme hizmetidir. Yapılandırma için /etc/squid/squid.conf dosyası yönetici yetkileriyle düzenlenmelidir. Bizim ihtiyacımız için bir düzenlemeye gerek olmayacak, zira paketle ilgilenen Pardus geliştiricisi basit ayarları içeren bir yapılandırmayı paket kurulumuna eklemiş görünüyor. (Servisin olanaklarını merak edenler /etc/squid/squid.conf.documented dosyasını okuyabilir.)

Yazıyı kaleme aldığımda servisin ilk çalıştırma işlemi konusunda tespit ettiğimiz bir hata henüz düzeltilmemişti. Bu nedenle servisi ilk defa çalıştırmadan önce önbellek dizinlerini elle oluşturmanız gerekiyor. Bunun için herhangi bir terminal penceresinden “sudo squid -z” komutunu bir defaya mahsus çalıştırmanız yeterli olacaktır, daha sonra her zaman Servis Yöneticisi'nden başlatabilirsiniz.

Squid servisi öntanımlı olarak 3128 numaralı kapıyı (port) dinliyor. Bu kapıya gelen isteklerden kendi veritabanında bulunanları, yani daha önce Squid üzerinden açtığınız sayfalardaki resim dosyaları gibi sabit içerikleri anında tarayıcınıza gönderecektir.


Squid'i kullanmak

Mozilla Firefox'un Squid'i kullanması için Firefox ayarlarını açın ve Gelişmiş bölümündeki Ağ sekmesini bulun, buradaki bağlantı ayarları düğmesini tıklayınca açılan penceredeki “HTTP vekil sunucusu” adresi olarak 127.0.0.1, port olarak 3128 yazarak değişiklikleri kaydedin. Bundan sonra Firefox, tüm normal sayfa isteklerini Squid'e yapacaktır. Bizim durumumuzda diğer iletişim kuralları için Squid'i kullanmanıza gerek yoktur.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Midori için Tercihler penceresindeki Ağ sekmesinde bulunan “Proxy Server” karşılığına 127.0.0.1:3128 yazmanız yeterli. Opera ayarları Firefox'a benziyor, Tercihler penceresindeki Gelişmiş sekmesinde açılan listeden Ağ seçince Vekil Sunucu düğmesini göreceksiniz, http işaretleyerek 127.0.0.1 ve 3128 yazmanız gerekiyor. Konqueror kullanıyorsanız ayarlardan Vekil Sunucu sekmesini açıp Elle belirtilen ayarları düzenlemelisiniz.

Squid servisi çalışmadığında bu ayarları eski haline getirmeden sayfaları görüntüleyemeyeceğinizi unutmayın.

Squid ayrıntılı erişim kayıtları tutmaktadır, bunları görebilmek için Sistem Günlüğü İzleyicisi (KsystemLog) uygulamasını kullanabilirsiniz. Ancak bu uygulamada Squid kayıtları öntanımlı olarak okunmamaktadır. Bunu sağlamak için Ayarlar menüsünden yapılandırma penceresini açın ve soldaki listeden “Servislerin Günlük Kayıtları” seçin ve sağdaki listeye /var/log/squid/access.log dosyasını ekleyerek değişiklikleri kaydedin. Bundan sonra servislerin günlük kayıtlarında Squid üzerinden yapılan tüm http çağrılarını takip edebilirsiniz.

Bu servislerin kullanımıyla ne ölçüde bir hızlanma olacağını kestirmek zordur, daha doğrusu kullanım tarzına göre değişen bir sonuç alınacaktır. Eğer her gün açtığınız siteler içerisinde belirli sitelerin sayısı ağır basıyorsa, gözle görülür bir hızlanma bekleyebilirsiniz. Üstelik gördüğünüz gibi denemesi çok kolay.