Çevrimdışı

Bizler süreç içinde ne çeşit duygular yaşayacağımız konusunda çoğunlukla hazırlıksız oluruz.
Aşağıdakiler genelde ilişki bittiğinde yaşanan en yaygın duygulardır. Bir ilişki bittiğinde yaşadığımız duygulara doğru ya da yanlış duygulardır diyemeyiz. Biz sadece onları kendimizce yaşarız ve geçer.
Aşağıda bazı yaygın olarak yaşanan duygular bulunmaktadır:

İNKÂR
Bunun bize olduğuna ve bu ilişkinin bittiğine asla inanmayız ve inkar ederiz.

ÖFKE
Genelde karşımızdakini suçlar ve ona öfke kusar, çok kızarız çünkü o bizim dünyamızı alt üst etmiştir.

KORKU
Bazen yaşadığımız bu duyguların yoğunluğundan korkarız. Bir daha asla sevemeyecek ve sevilmeyecekmişiz gibi düşünürüz bu da bizi kaygılandırır. Kaybettiklerimizin geri gelmeyeceğinden korkarız ama yine de böyle davranmaya devam ederiz.

KENDİNİ SUÇLAMA
‘Ben nerde yanlış yaptım.’ Diye kendimizi suçlarız. İlişkiyi baştan sona tekrar tekrar gözden geçiririz. ‘Eğer böyle yapmasaydım, şöyle davranmasaydım böyle olmazdı.’ Gibi düşüncelerle hatayı kendimizde buluruz.

ÜZÜNTÜ (KEDER)
Sürekli ağlarız, bazen bu sonsuzmuş gibi gelebilir. Çok büyük bir kayıp yaşamışçasına çok acı çekeriz.

SUÇLULUK
İlişkiyi bitiren taraf bizsek bundan dolayı suçluluk yaşarız. Sevgilimizi ya da partnerimizi kırmak istemeyiz ama daha fazla da bitmiş bir ilişkide olmak istemeyiz.

DÜZENSİLİK VE KARGAŞA
Nerede ve kim olduğumuzu unutabiliriz. Ailemizle olan ilişkilerimiz zayıflayabilir, düzensizleşir. Duruş biçimimiz bile değişebilir.

UMUT
Bir ilişki bittiğinde genelde bu durumun geçici olduğunu düşünürüz. Partnerimizin bizden özür dileyip bize geri döneceğini düşünürüz. Ama aslında bu bitişin gerçek olduğunu kabul edebilmek ve daha iyi, yeni bir hayata adım atmak için cesaret edebilmek gerekir.

PAZARLIK-ANLAŞMA YAPMA
Partnerimizden bize bir şans daha vermesini bekleriz. ‘Gitme!’ ‘Eğer kalırsan bunu değiştireceğim.’ Diye pazarlık yapma yolunu seçeriz.

RAHATLAMA
Acı çekmek, kavga etmeler, eziyet ve ölmüş bir ilişki bittiği için bir rahatlama huzur hissederiz.
Tüm bu duygular başa çıkılmaz gibi görünse de hepsi ‘normal’ tepkilerdir. Bunlar, bu sürecin iyileşmesi için gereklidir. Sonuç olarak biz, diğer ilişkilere yönelmeli ve onlara bağlanmalıyız, sabırlı olmalıyız.

BAZI ÖNERİLER
Aşağıda çoğu insana yardımcı olabilecek bazı öneriler vardır.

KENDİNE İZİN VER
İlişki bittiğinde, üzüntüyü, öfkeyi, korkuyu ve acıyı dolu dolu yaşamak için kendine izin ver. Bu duyguları reddetmek, bunları içinde tutmak sadece sürecin uzamasına neden olur.

TANIMLA
Suçlama, kendine kızma, anlaşma yapma gibi duygularımız ayrıldığımız kişinin bizi terk etmesini durduramadığımız ve bunu kontrol edemediğimiz için geliştirdiğimiz savunma mekanizmalarımızdır ama karşımızdaki kişinin davranışlarını kontrol edemediğimiz için sonuçlarını da bilemeyiz.

KENDİNE ZAMAN AYIR
Bu süreçte kendine iyi davran, kendini şımart, başkalarından destek almaya çalış, yeni deneyimlere ve arkadaşlara açık ol.

KONUŞ
Birileriyle bu süreci konuş. Bu size farklı bakış açıları sunar. Kendimizi ‘şok’ geçiren bir numune gibi hisseder ve bunu değiştiremeyecekmiş gibi düşünürseniz belki bir uzman psikolojik danışmadan yararlanabilirisiniz.

İlişkiyi Sonlandırma
Bir ilişkiyi sonlandırma bir ‘kayıp’ gibi yaşanmaktadır. Kayıp;

• Bizim için önemli biri öldüğünde,
• Bir hayvanımız öldüğünde,
• Ailemizden ayrıldığımızda,
• Hayal kırıklığı yaşadığımızda,
• Bir ilişki bittiğinde oluşabilir.

‘Kayıp’, bir duygu değildir, negatif ya da pozitif duygulara neden olabilen bir ‘olaydır/durumdur’.

Negatif olarak; hayal kırıklığı, kızgınlık, utanma, üzülme, depresyon, melankoli, kaygı, korku, yalnızlık, kendini suçlama, reddetme, şaşkınlık, öfke, pişmanlık, vicdan azabı, ümütsizlik, acımasızlık, endişe, keder gibi duygular oluşur.

Pozitif olarak; teselli (çare), rahatlama, canlılık, ümitsizlik, ,y,mserl,k ve huzur gibi duygular oluşabilir.

İyileşme bir süreçtir, bir durum/olay değildir

Kayıp senin üzerine bir dalga gibi inecek ve daha sonra bir dahaki zamana kadar geri çekilecektir. Her dalga geçecek ve acıyı azaltmana yardım edecektir.

Doğru ya da yanlış hissedebilirsin. Her ne kadar hala kötü hissetsen de doğru görünene kadar devam et, yanlış görüneni tekrar düşün. Bu zaman alır.

Süreç, senin için iyileştiricidir. Ama şu koşullarla;

• Acının normal olduğunu kabul et: İnkar etmek için boşa enerji harcama.
• İyileşmenin zaman alacağını kabul et: İpin parçası ne kadar uzunlukta?

Ödev 1 – KENDİNE YARDIM ET

 Ne kadar isteksiz hissetsen de bir şeyi yapmaya hızlı bir şekilde karar ver(örneğin; kayıp yaşarken bir kitap oku). Artık bunun nasıl başkalarıyla alakası kalmadığını öğren. Çılgınca hissediyorsun. Bu normal mi? Seninle konuşacak gibi görünen birini bulana kadar kitaplara göz at. Ya da daha iyisi ücretsiz olduğu için kütüphaneye git.
 Günlük yaptığın rutinlerinden birkaçını yapmaya devam et. Gerektiğinde yapar gibi görün fakat tamamen dünyadan geri çekilmekten kaçın.
 Acıdan kaçınamadıklarında eğlenceler iyidir.
 Yalnız zaman geçir ve kayıbı gözden geçirmeyi dene.
 Bir kere durdurulamamaya başladığını hissedersen sen acı tarafından susturulamayacaksın.

Ödev 2 – YETER DİYEBİLMEK İÇİN BİLİNÇLİ BİR ŞEKİLDE KARAR VER

Bir dönme dolapta olduğunu düşün? Hiçbir yere gitmediğini hisset? Hiçbir şey değişmiyor? İlk günkü kadar depresyondasın? O zaman bir şey yapmak için hemen karar vermek zorundasın?

• Hareket etme zamanı - hoşça kal deme zamanı.
• Gitmesine izin verme zamanı.
• Hayatımda bu zarara izin veriyorum. Bunu yapmasına izin vermeyeceğim.
• Ayrılığın ne olduğunu kaybediyorum. Anlaşma zamanı.
• Bu bölüm kapsamlı. Yenisine başlamaya ihtiyacın var. Yeniden başlamayı hak ediyorum.
Gidişe izin vermeyi istemelisin. Yalandan yapma.
Bu kolay değil fakat bazen olumlu hislerle oynamak, olumlu oynamayı hissetmekten daha kolaydır. Sence duygular doğru mu?

Uyarı ! Eski bir ilişkinin kapanmasından önce yeni bir ilişkiye başlamak daha çok pişmanlık ve acıya yönlendirebilir. Geçici eğlenceler iyidir – seni hareket etmeye zorlayan – fakat acından kaçınmak için diğer insanları kullanmakta dikkatli ol.

Bekar kalmayı bir şans olarak görmeye çalış, bir hayat hükmü değil.

Görev 3: Canının Yandığını Kabul Etmek ve Onunla Yüzleşmek

Bunu yaparak, kontrol altına almaya başlarsın, kontrol edilmezsin. Şunları seçebilirsin:

• Yakın bir arkadaşınla nasıl gittiği hakkında bir danışmanla, kendinle konuşmak.
• Tek başına vakit geçirmek: önemli, tamamen depresyonda ( bu birisini konuşmak için aradığımız zamandır) olduğumuz zaman tükenmiş olmamak için pozitif ve aktif bir seçim.
• Enine boyuna düşünmek, fiziksel hissettiklerine odaklanmak, duygularını tanımlamak.
• Başka bir şehre gitmek ya da sahilde yürümek. Kendinle bir saat geçirmek.
• Alışkanlıklar: Alışkanlıklarda sembolleri kullanmak gitmesine izin vermek için güçlü bir yol olabilir. Alışkanlıklar (rituals) düzelmenin son aşamasının ve ileriye doğru atılacak ilk adımın işareti olabilir.
o İlişkiniz hakkında bazı şeyleri temsil eden maddeleri birlikte toplayın (mektuplar, fotoğraflar, mücevherat, bir kitap, bir kayıt).
 Gitmesine izin verme vakti geldiğinde maddeleri yak, okyanusun içine at, göm, ihtiyacı olan birine gönder.
 Veda mektubu yaz. Eski aşkına yaz ve ona şu anda neler hissettiğini anlat. Kötüler kadar iyileri de hatırla. Mektubu hemen gönderme. Zamanın biraz geçmesini bekle. Hala bir şeyler hissediyorsan onu göndermek sana yardımcı olacaktır. Tercihen, onu yak ya da göm.
 Zihnen Hoşçakal demek için ilişkinizde önemli olan bir yeri ziyaret edin.

Görev 4: Yoluna Devam Etmek ve Yaşamı Yeniden Keşfetmek

Kayıp hayatımızda kocaman bir boşluk açar. Boşlukların yerini pozitif deneyimlerle doldurmaya ihtiyacın var. Boşluklar sana kayıplarını hatırlatır, yürü, koş, kır gezisi yap, sörf yap, arkadaşlarınla buluş, film izle, müzeye git, drama grubuna gir. Bunlara 6 hafta bağlı kal.

HOŞLANDIĞIN ŞEYLERİ HATIRLA

Bir süre belki de ihmal ettiğin bazı şeylere yavaşça geri dönmeye başla. İlk olarak hiçbir şey hissetmeyeceksin – (inat et ). Sonunda geleceğe doğru baktığını ve geçmişten ayrılmadığını keşfedebilirsin.

PSİKOLOJİK DANIŞMANLIĞIN ROLÜ

Psikolojik danışma, iyileşme kısmında gerekli değildir. İlk olarak kendine yardım etmeyi dene. Bununla beraber, eğer aşıksan ya da yıkılmış hissediyorsan, yeteri kadar arkadaşının seni dinlediğini düşünüyorsan, yakın arkadaşın yoksa ya da acılarınla onların canını sıkmak istemiyorsan, bir psikolojik danışman, ihtiyacın olan desteği sana verebilir.

Bazen kayıp olayın payının dışında gibi görünen duyguları tetikleyebilir. Çünkü travmalar, gelecektekiyle ilgilenmek için daha fazla kapasiten kalmayana kadar artabilir. Gizli anılar yıkılabilir ve duygular karışık ve korkutucu olabilir. İlişkilerden doğan olaylar, benlik saygısı, bağımlılık, boyun eğicilik (itaatkârlık), kendini suçlama, reddedilme korkusu, değersizlik hissi çevresinde döner.

KENDİNE YARDIM KAYNAKLARI – BİR AYRILIK İLİŞKİSİNDE YENİDEN YAŞAMA

Çoğumuz romantik bir ilişkiye girdiğimizde ve başka biriyle anlaşma hissi yaşadığımızda öfori ( aşırı derecede mutlu ve zinde hissetme ) duygusu ve heyecan yükselir. Anlaşılan mutluluk hissi ve yaşayacağın umut ‘peri masalının sonuna kadar mutlu’ o anda gerçekten harika hissedebilirsin.

Fakat ilişki devam etmediğinde, sen bir sürprizle karşılaşabilirsin. Geçen hafta ölümsüz bir aşkla sevdiğini söyleyen kişinin şimdi seni yaz aşkının yerine koyması bir şoktur. Mutlu bir ilişkinin ortasında olduğunda diğerlerinden kendini soyutlarsan özellikle sosyal hayata nasıl geri döneceğin konusunda şaşkın hissedersin.

Yeniden elde etmeyi denediğiniz takdirde kendinizi duygusal panik içerisinde hissedebilirsiniz. Kendinizi buna hazırlamadıysanız kendinizi şiddetli duygular yaşarken bulabilirsiniz. Bu şiddetli duygular panik, üzüntü, depresyon ve öfkeyi kapsar. Veya kendiniz kaybetmiş hissedebilirsiniz. Aşksız ( biten ilişki ) devam edebileceğinin hayalini bile kuramaz ve intihar fikrini bile düşünebilir.

CAPS ( The center of counseling and Psychological ), biz bu sorun ve duygularla baş etmeye çalışan bir çok öğrenci görüyoruz.

Ayrılık yaşantısından sonra yeniden hayata döndüğünü ve neredeye büyüdüğünü hatırlamak önemli.

İlişkisi biten insanlara tavsiyeler

• İlişki bittiği zaman biten ilişki hakkında ve kendi kimliğiniz hakkında düşünmeye zaman ayırmak önemli. Üzüntü, keder duyguları normaldir ve bu kaybediş iyileşme sürecine yardımcı olabilir.

• Günlük yazmak ve ilişkiye karışmamış sevdiğiniz birisiyle konuşmak size yardımcı olabilir. İlişkinin bitişi ile ilgili kendine yardım kitapları okumak ve kaybettikten sonraki farkındalıklar sizin için faydalıdır.

• Yaptığınız aktivite planları size geçici olarak kişiyi unutmanıza yardımcı olacaktır.

• Bazı şeyler daha fazla zamanınızı alabilir ve üzüldüğünüz zamanlarda kısa bir zaman için üretici olamayabilirsiniz, bunları bilmek önemlidir.

• Üzüntüyü yaşayan insana arkadaşları ve sevdiği insanlar destek olabilir veya üzüntü ons niye yeniden ilişkiye dönmek istemediğini hatırlatır.

• Sevdiğiniz yiyecekleri yemek veya egzersiz yaparak vücudunla baştan sonra iletişime geçmek.

• Çevrenize bakarak veya yürüyüş yaparak doğayla iletişime geçmek.

• Politik görüşlerinle veya manevi ve felsefi inanışlarınla ilgilenmek.

• Hoşuna giden şeyleri yaparken ilişkide olduğun zamanları özleyebilirsin, yaptıklarını şu ana odaklanarak yap.

• İlişki hakkında ve niye bittiği hakkında konuşmak için zaman ayırmak, bunun için bir randevu ayarlamak yardımcı olabilir.

• “Kendinle ilişki geliştirir. Bu ilişki senin sahip olduğun en önemli şeylerden biridir ve daima seninledir. Destekleyici olmayı, olumlu meydan okumayı ve kendinle konuşarak kendinin yatıştırıcısı olmayı öğren.

• Eğer yoğun kaygı, depresyon ve kızgınlık yaşıyorsan, intihar gibi düşüncelerin varsa, profesyonel yardım almak için çabalaman özellikle önemli.

ARAŞTIRMALAR

1. ARAŞTIRMA:

Araştırmalar şunu göstermiştir: evlilik erkekler için bayanlardan daha yararlı ve evlilikle ilgili çözülmemiş problemlerde erkekler kadınlara göre daha fazla üzüntü yaşıyorlar. Bunun evliliğe dönüşmeyen ilişkilerde nasıl olduğu araştırılmıştır. Uzun süreli ilişkiler bir sömestrden daha uzun bir süre takip edilmiştir. Böylece fiziksel ve duygusal ayrılıkta erkeklerin ve kadınların buna nasıl uyum sağladığı saptanmaya çalışılmıştır. Ve şu görülmüştür: ayrılıklar erkeklerin üzüntüsünü arttırırken, bayanların üzüntüsünü azaltmıştır. Bayanlar hem fiziksel hem de duygusal ayrılık durumuna erkeklerden daha iyi uyum sağlamışlardır. Eğer ayrılığı erkek başlattıysa, bayanlar değil erkekler ayrılığa daha iyi uyum sağlamaktadırlar. Eğer ayrılığı başlatan bayansa erkek daha fazla üzülmektedir. Çünkü erkek buna hazırlıklı değildir. Bu anlamda flört ve evlilik ilişkilerinin ikisinde de cinsiyet farklılıkları paralellik göstermiştir.

Kaynak: Ege Üniversitesi PDR Bölümü Yakın İlişkiler Ders Notları