Moldova içindeki minik türk devleti gagauziye - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

10 Aralık 2012, 14:28

SSCB’nin dağılmasından sonra, o Birliği oluşturan onbeş cumhuriyet, peşpeşe bağımsızlıklarını ilan ettiler.Bunlardan birisi de Moldova idi. İkinci Dünya Savaşından sonra, Romanya’nın Moldova Bölgesi’nin geniş bir kısmına, Basarabya’nın bir bölümü eklenerek, Moldova adlı bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti oluşturuldu. Bu Cumhuriyetin egemen zümresi, sonradan kendilerine Moldovan adı verilen Romenler’dir. Bu zümreden başka, Dinyester Nehri çevresinde yaşayan Ruslar; Basrabya’nın Bucak Bölgesi’ndeki Gagauz Türkleri ve küçük cumhuriyetin her yanındaki öteki milletler; Ukraynalı,Bulgar,Kafkasya Halkları,Orta Asyalılar vb. Moldova’nın asli unsurlarıdır.

Moldovanlar’ın, SSCB’nden ayrılıp, Bağımsız bir Cumhuriyet ilan etmeleriyle birlikte, Gagauzlar da bağımsızlıklarını ilan ederek, 1990 yılında “Gagauz Cumhuriyeti” ni kurdular. Kısa sürede, bağımsız bir devlette bulunması gereken bütün kurumlar oluşturuldu. “Halk Topluşu” adıyla bir Meclis kuruldu. Esasen Bucak Bölgesi’nin merkezi konumundaki Komrat Kasabası, Başkent ilan edildi ve Halk Topluşu bu Kasabada toplandı. Cumhurbaşkanlığı için yapılan seçimi de Stepan Topal kazandı.

Moldova’da demokratik sistem kurulup, işler yoluna girmeye başlayınca, Moldovanlar, Gagauz Cumhuriyeti ile uğraşmaya başladılar. Esasen, Türkiye de dahil, hiç bir devletin resmen tanımadığı Gagauz Cumhuriyetini ortadan kaldırmak için her türlü baskıya başvuruldu! Bir keresinde, asker,polis,sivil büyük bir Moldovan kalabalığı, Gagauzlar’ın yaşadığı Bucak’ı kuşattılar; kan dökülmesini, iki tarafın saygın kişilerinin yatıştırıcı nutukları önledi. Sonra müzakereler yoğunlaştı. Neticede Moldova Parlamentosu, Cumhuriyet ilanının geri alınmasına karşılık Gagauziye’ye özerklik vermeyi kabul etti. Böylelikle “Gagauz Yeri Özerk Bölgesi” resmen kurulmuş oldu.

Bugün Romanya,Ukrayna,Bulgaristan ve Moldova’nın arasında, minik de olsa bir Gagauz-Türk Devleti bulunmaktadır. Gerçi bu devlet, özerk bir statüye sahiptir ama, bu özerklik oldukça geniştir. Mesela ekonomisini kendisi yönlendirmekte ve yönetmektedir. Bağımsız Türk Cumhuriyetleri arasında oluşturulan her türlü kurulda, Gagauzlar’ın da yeri vardır…Moldova Parlamentosunun kabul ettiği özerklik yasasında, Gagauzlar’ın bastırmalarıyla konulmuş olan ilginç bir madde de yer almaktadır. Bu maddeye göre, Moldova Romanya ile birleşirse, Gagauziye otomatikman bağımsızlğını kazanmış olacaktır.

Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nin yasalaşması, Devletin oluşumunda önemli bir değişikliğe yol açmadı. Sadece Cumhurbaşkanı sıfatının yerini “Başkan” aldı. İlk Başkan seçimini Georgi Tabunşçik kazandı. Birçok siyasi partiler kuruldu. Ne var ki, ekonomik durumun, hayatı güçleştirmesi, halkın yönetime güven duymamasına yol açtı. Başından beri büyük yardımlarda bulunan Türkiye, her alandaki desteğini sürdürdü. Bu süreç içerisinde T.C.’nin desteğiyle su sorunu çözümlendi. İçme suyu olmayan Gagauziye bugün adeta yeni bir hayata kavuştu.Artık Gagauz Yeri’nin elektriği sık sık kesilmiyor. Her sahadaki kamu görevlileri Türkiye’de eğitildiler. Halen 300’den fazla Gagauz genci Türkiye’de lisans,yüksek lisans ve doktora eğitimi görmektedir. Kadınlı erkekli binlerce Gagauz Türkiye’de çeşitli işlerde çalışarak geçimlerini sağlamaktadır. Kısaca TİKA olarak bilinen Türk İşbirliği Kalkınma Ajansı, Gagauziye’de dil ve el sanatları kursları açmaktadır. Bu Ajans Gagauzlar için Radyo ve Televizyon istasyonları kurmuş; “Atatürk Kütüphanesi” oluşturmuş; eğitime yardım amacıyla öğretmenler göndermiştir. TİKA ayrıca, Gagauz Türkçesiyle yayımlanmakta olan “Ana Sözü” ve “Gagauz Sesi” adlı gazetelerle, “Sabaa Yıldızı” adlı Dergiye de parasal destekte bulunmaktadır. Folklor Araştırmaları Kurumu, Ahmet Yesevi Üniversitesi ve TİKA’nın destekleryle her yıl “Gagauz Kültürü Sempozyumu” düzenlemektedir. Bu sempozyumların Beşincisi geçen yılın Kasım Ayında Tekirdağ’da yapılmıştır.

Gagauz Türkleri kendi devletlerini kurarken, daha önce Komünist Partisi Merkez Komitesi binası olarak kullanılan bina içerisinde, Üniversitelerini de açtılar. 1991 yılı başlarında “Gagauz Milli Üniversitesi” adıyla kurulan Üniversitenin adı, daha sonra “Komrat Devlet Üniversitesi”ne dönüştü. Geçtiğimiz şubat ayında bu üniversitenin kuruluşunun 10.Yıldönümü kutlandı. Kutlama törenlerine, Türkiye’den, çoğu Rektör olan 14 Profesör ile, başından beri Gagauziye’nin ve Komrat Devlet Üniversitesi’nin yanında yer alan bu satırların yazarı ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Başkanı Prof.Dr.Turan Yazgan da katıldılar.

Gagauziye, kuruluşunun 10.Yıldönümü olan geçen yıl bir seçim daha yaşadı.Halk bu kez Başkanlığa daha genç birini, Dimitri Kroytor’u seçti. Kroytor Çadır Kasabasının Başkanı iken başarılı olmuş ve halka kendisini sevdirmişti. Ayrıca bir kaç yıl da Moldova Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Yardımcılığı görevinde bulunmuştu…Halk Topluşu üyeleri, yani milletvekilleri ise, daha çok milliyetçilerden seçilmiş, Meclis Başkanlığına da başından beri Gagauziye için mücadele etmiş olan Mihail Kendigelen getirilmişti.

Gagauziye’de bugün 200 bin kişi yaşamaktadır. Bunun 170 bini Gagauz, diğerleri ise Bulgar, Rus, Moldovan, Ukraynalı vb. dır. Ne yazık ki, Bucak Bölgesi’ndeki bazı köyler ve özellikle Taraklı Kasabası, Gagauziye’nin sınırlarının belirlenmesiyle ilgili halk oylamasında, olumsuz oy vermişlerdir. Onların oyları da olumlu olsaydı, hem Gagauziye’nin yüzölçümü daha geniş, hem de nüfusu daha fazla olacaktı…Bilindiği gibi, Ukrayna topraklarında 60-70 bin, Bulgaristan’da (Mehmet Çavuş’un Türk Kültürü Dergisi’ndeki makalesine göre) 350 bin, Yunanistan’ta 20-30 bin, dünyanın çeşitli ülkelerinde 10-15 bin Gagauz Türkü yaşamaktadır. Ama artık, tüm Gagauzlar da biliyorlar ki, yeryüzünde onların 200-250 milyon kardaşı vardır. Ve artık tüm Gagauzlar biliyorlar ki onlar, Büyük Türk Dünyası’nın, küçük bir dalıdırlar…

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Moldova ve Moldova Coğrafyası	Ezgi	Genel Coğrafya	0	21 Temmuz 2012 02:16
İstanbul'u İlk Kuşatan TÜRK Devleti	Kacak	Tarih	0	28 Kasım 2011 20:14
Türk devleti ve yargısı suçlu	System	Haber Arşivi	0	15 Eylül 2010 14:44

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.